عنوان مقاله: اثرپذیری حکمت‌ های نهج‌ البلاغه از قرآن کریم در انعکاس انواع استعاره‌ های هستی‌ شناختی

.

نویسندگان: سیده مطهره حسینی ؛ عبدالهادی فقهی زاده

.

سال انتشار: ۱۳۹۶   سطح مقاله: علمی پژوهشی

.
چکیده

استعاره یکی از مهم‌ ترین صنایع ادبی است که در رویکرد نوین زبان‌شناسی از ارکان اندیشه قلمداد شده است. در این رویکرد استعاره منحصر در زبان و واژگان نیست بلکه بخش عمده‌ای از فرایند اندیشه انسان استعاری است؛ از این رو در همه زبان‌ ها به کار رفته است و به هر نوع مفهوم‌ سازی از یک حوزه براساس حوزه‌ای دیگر گفته می‌شود. در این جستار این موضوع در زبان قرآن و کلام امیرالمؤمنین علیه‌السلام مورد بررسی قرار گرفته است. گونه‌ های استعاره‌ های مفهومی در رویکرد جدید (وجودی، جهتی و ساختاری) به‌ وفور در قرآن به کار رفته است در این نوشتار فقط به استعاره وجودی پرداخته شده است.

استعاره‌ های وجودی یا هستی‌ شناختی براساس تجربه‌ های ما از اشیاء و اشخاص شکل گرفته و به سه نوع استعاره پدیده‌ ای یا مادی، استعاره ظرف و استعاره شخصیت‌بخشی تقسیم می‌شود. برای یافتن اهداف استعاره در آیات قرآن از آراء مفسران بهره گرفته شده است. بررسی استعاره‌ های به کار رفته در کلام حضرت علی علیه‌ السلام نشان می‌دهد که این استعاره‌ ها برگرفته از استعاره‌ های مفهومی قرآن یا تجلی آن و در بسیاری از موارد تبیین مفاهیم قرآنی است و بیانگر این مطلب است که آن حضرت بالاترین درک از قرآن را داشته و اندیشه و بنیادهای فکری خویش را از قرآن اخذ نموده و گستره استعاره در کلام حضرت، پرتو هدایت قرآنی و بازتاب جهان‌ بینی و فرهنگ قرآن است.

کلیدواژه‌ها: آیات قرآن؛ حکمت‌ های نهج‌ البلاغه؛ استعاره مفهومی؛ استعاره‌ های هستی‌ شناختی؛ استعاره زبانی