ارث زوج و زوجه از یکدیگر در فرض تنها وارث بودن با رویکردی بر مفاد حدیث امام رضا (ع) ؛ سطح مقاله: علمی پژوهشی؛ سال انتشار: ۱۳۹۷؛ تعداد صفحات: ۲۴؛ فرمت فایل: PDF؛ مرجع دانلود: معارف نت | پایگاه مقالات علوم قرآن و حدیث ؛ برچسبها: ارث زوج و زوجه از یکدیگر | ارث زوجین | حقوق زوجین | حدیث امام رضا 

عنوان کامل مقاله: ارث زوج و زوجه از یکدیگر در فرض تنها وارث بودن با رویکردی بر مفاد حدیث امام رضا (ع)

مشخصات مقاله ارث زوج و زوجه از یکدیگر در فرض تنها وارث بودن با رویکردی بر مفاد حدیث امام رضا :

عنوان مجله: فرهنگ رضوی؛ مجلات علمی پژوهشی علوم قرآن و حدیث ؛ حوزه موضوعی مقاله: رشته علوم قرآن و حدیث ؛ نویسندگان: عبدالجبار زرگوش نسب؛ میثم دوستی پور؛ موضوع مقاله: ارث زوج و زوجه از یکدیگر ؛ سال انتشار: ۱۳۹۷

چکیده

ارث زوج و زوجه از یکدیگر وارث بودن با ربر مفاد حدیث امام رضا

مقدمه

شناسایی نکردن حق وراثت برای زن در دوره جاهلیت(طاهری، ۱۳۷۶: ۲۲۹) و حتی به ارث رسیدن زن میت، به عنوان جزئی از ترکه قبل از اسلام(طباطبایی، ۱۳۷۷، ج۳: ۴۰۲) این واقعیت را آشکار می سازد که اسلام با احکام نورانی خود، تحولی بی نظیر را در حقوق ارث زن ایجاد کرده است. در واقع، اسلام رسوم غلط جاهلیت را با شناسایی حق ارث برای زنان در کنار مردان، کنار زده است (مکارم شیرازی، ۱۳۷۷، ج ۱: ۳۷۶).

وراثت، به وارثت به فرض و وراثت به قرابت تقسیم میشود. صاحبان ارث به فرض، اشخاصی هستند که سهم آنان از ترکه معین است؛ بدین معنا که سهم وارثان، در قرآن مجید مشخص است.

مثل فرض یک دوم، یک چهارم، یک هشتم و . اما وارثان به قرابت، اشخاصی هستند که تمام یا قسمتی از ترکه متوفی را بدون در نظر گرفتن نسبت معینی از ترکه به ارث می برند.

ارث زوجین از همدیگر از مصادیق ارث به فرض است، زیرا سهم الارث آنها به طور دقیق در آیه ۱۲ سوره نساء مشخص است. سهم الارث زوج از ترکه زوجه در صورت فرزنددار بودن زوجه یک چهارم و در صورت عدم فرزند، یک دوم است.

سهم الارث زوجه از ترک زوج در صورت فرزنددار بودن زوج یک هشتم و در صورت عدم فرزند یک چهارم است. پس از کنار گذاشتن سهم الارث زوج و زوجه باقی مانده، ترکه، بین سایر وارثان تقسیم می گردد. اما در اینجا این سؤال مطرح می گردد:

در صورتی که زوج و زوجه تنها وارث یکدیگر باشند، آیامی۔ توانند بیشتر از فرض خود را دریافت کنند(یعنی کل ترکه را به ارث ببرند؟ یا اینکه به همان مقدار فرض اکتفا می گردد و باقی مانده به امام یا جانشین او می رسد؟ در این پژوهش پاسخ این پرسش ها با ادله و مستندات تبیین می گردد.

نتیجه گیری:

با توجه به ذکر ادله و نقد و بررسی آنها در میان نظرها و آرای ذکر شده در این مسئله، نظریه سوم که همان مفاد روایت امام رضا(علیه السلام) است، از سایر نظرها قوی تر است زیرا نظر اول هرچند نظر مشهور فقهاست، از نظر مستندات قوی نیست و روایاتی که مبنای نظر فقها بوده، همگی غیر معتبرند و ضعف سندی یا دلالی دارند.

حتی اگر گفته شود که این اتفاق آرای فقها در نظریه اول اجماعی است، این اجماع معتبر نیست زیرا اولا اجماع مدرکی است و اصولیون قایل به حجیت اجماع مدرکی نیستند، علاوه بر اینکه بسیاری دیگر از فقها نظر دوم و سوم را ترجیح داده اند.

پس چنین اجماعی هم از لحاظ صغرا و هم از لحاظ کبری معتبر نیست. نظریه دوم نیز همان گونه که ذکر شد، هیچ گونه دلیل معتبری ندارد. تنها برخی از فقها برای جمع بین روایات دال بر محرومیت زوجه از مازاد بر فرض و روایات دال بر عدم محرومیت زوجه از مازاد بر فرض، به آن قائل شده اند که نمی تواند نظر و دیدگاه صحیحی باشد. اما نظریه سوم، علاوه بر حدیث معتبر از امام رضا(علیه السلام) دو حدیث معتبر دیگر نیز از امام صادق (علیه السلام) دال بر صحت آن روایت شده است. 

پس در صورتی که زوجین تنها وارث یکدیگر باشند، فرض بری ایشان مانع دریافت کل ترکه نمی گردد زیرا اگر وارثی فرض بر باشد، این مطلب دال بر محرومیت مازاد بر فرض نیست، بلکه نشانگر این است که شارع مقدس به هیچ وجه راضی نیست این وارثان فرض بر کمتر از فرض تعیین شده به ارث ببرند.

این قاعده نسبت به همه وارثان اجرا می شود، مگر اینکه دلیل معتبری، این قاعده را تخصیص بزند. با بررسی روایات دال بر محرومیت زوج و زوجه مازاد بر فرض، در صورتی که تنها وارث یکدیگر باشند، از این امر کشف می کند که قاعده بدون مخصص است و زوج و زوجه در صورتی که تنها وارث متوفی باشند کل ماترک را به ارث می برند و امام (علیه السلام) تنها وارث کسی است که هیچ گونه ورثه ای نداشته باشد.

بنابراین، نظریه سوم که مفاد حدیث امام رضا(علیه السلام) است، نظریه مختار نگارندگان این نوشتار است.

پیشنهادها: پیشنهاد می شود قوه مقننه، مسائل مورد ابتلا را که پیشینه فقهی دارد و در نص قانون مسکوت باقی مانده است، بررسی کند. در این میان، نظرهای فقهای معاصر و دکترین حقوق را جمع آوری و نص ماده قانونی لازم را تصویب نماید و سکوت قانون را در این زمینه بشکند.

مقالات مرتبط با موضوع(برای دانلود روی عنوان مقالات کلیک نمایید):

ارث و تغییر جنسیت

معناشناسی ارث مبتنی بر تحلیل‌ های ریشه‌ شناختی

واژگان پرتکرار مقاله: ارث زوج و زوجه از یکدیگر | ارث زوجین | حقوق زوجین | حدیث امام رضا | وراثت 

عناوین مشابه با عنوان ارث زوج و زوجه از یکدیگر در فرض تنها وارث بودن با رویکردی بر مفاد حدیث امام رضا (ع):

ارث زوجین از یکدیگر در فرض تنها وارث بودن با تکیه بر حدیث امام رضا (ع)

سهم ارث زوجین از یکدیگر در وضعیت تنها وارث بودن با تکیه بر حدیث امام رضا (ع)