اسلوب‌ های قرآن در بیان هنجارهای اخلاقی

عنوان مقاله: اسلوب‌ های قرآن در بیان هنجارهای اخلاقی

.

نویسنده: سید علی اکبر حسینی

.

سال انتشار: ۱۳۹۶   سطح مقاله: علمی پژوهشی

.
چکیده

یکی از مهم‌ترین اهداف نزول قرآن، تربیت اخلاقی است و پیش‌ نیاز تربیت اخلاقی، شناخت هنجارهای اخلاقی است. در قرآن هنجارهای اخلاقی با اسلوب‌های متنوعی بیان شده است. تنوع بیان هنجارها از راهبردهای مهم تربیت اخلاقی است. در نُه آیه از قرآن به این راهبرد تربیتی و فلسفه آن اشاره شده است. خاستگاه تنوع اسلوب بیان قرآن، برخی مبانی الهیاتی مانند «علم، رحمت، قدرت، حکمت، لطف»، و برخی مبانی انسان‌ شناختی مانند «تعقل، آزادی تکوینی، تفاوت‌های فردی، آگاهی فطری، کرامت، تربیت‌‍‌ پذیری، میل به زیبایی، تنوع‌ طلبی، ضعف، محدودیت، شتاب و غرور»، و برخی مبانی زبان‌ شناختی مانند اعجاز بیانی هستند. برخی از اسلوب‌ های قرآنی عبارت‌اند از «تنوع مفاهیم عام اخلاقی، اتکا بر وجدان اخلاقی، تأکید بر رضایت و خشم خدا، تأکید بر عنصر ایمان، تشویق مؤمنان به پیروی از اخلاق الهی و تهییج عواطف انسانی و دینی، بازگویی پیامد رفتارهای اخلاقی، تکریم انسان و تلطیف در بیان الزمات اخلاقی».

کلیدواژه‌ها: هنجارهای اخلاقی؛ ارزش اخلاقی؛ الزام اخلاقی؛ تربیت اخلاقی؛ اسلوب‌ های قرآن

.

عنوان مقاله [English]

Qur’anic methods in Expressing Ethical Norms

.

چکیده [English]

One of the most important goals of Revelation of the Qur’an is ethical training and the prerequisite for ethical training is the cognition of ethical norms. In the Qur’an, the ethical norms have been expressed in various methods. Variety of expressing norms is among the important strategies of ethical training. This training strategy and its philosophy have been referred to in nine verses of the Qur’an.

The origin of the variety of methods in the Qaur’an’s expression are some theological principles such as, “knowledge, mercy, power, wisdom, and favor”; some of the humanistic principles such as, “reasoning, factual freedom, individual differences, innate awareness, dignity, trainability, inclination toward beauty, diversity seeking, weakness, restriction, haste, and pride”, and some of the linguistic principles such as, “expressive miracle”. Some of these Qur’anic methods include, “variety of general ethical concepts; emphasis on Allah’s wrath and consent; emphasis on the factor of faith; encouragement of the faithful to follow divine morality and stimulation of human and religious emotions; reiterating the outcome of moral behavior; honoring human being and refining the expression of ethical necessities”.

مطالعه بیشتر