تحلیل و نقد شبهه وجود اصطلاحات فلسفی – حکمی در نهج‌ البلاغه

 اصطلاحات فلسفی – حکمی در نهج‌ البلاغه

نویسندگان: علی حاجی خانی ؛ سعید جلیلیان

سال انتشار: ۱۳۹۶

سطح مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

«نهج‌ البلاغه» مجموعه‌ای است از سخنان گهربار امیرالمؤمنین علی(ع) که توسط مرحوم شریف رضی در سال ۴۰۰ هجری گردآوری و تدوین شد و از بدو پیدایش تاکنون به دلیل مضامین ذی‌قیمت و مفاهیم گران‌سنگ خود، توجه بسیاری از دانشمندان مسلمان و غیر مسلمان را به خود جلب کرده و ستایش آنان را برانگیخته است؛ اما در این میان عده‌ای از مؤلفان تراجم و محققان سنی مذهب در اصالت انتساب بخش‌هایی از این کتاب به امام علی(ع) تشکیکاتی را مطرح نموده‌اند که از جملۀ آن‌ها شبهۀ وجود مضامین و اصطلحات فلسفی- حکمی نظیر الأین، الکیفیه و الأزلیه در این میراث علوی است. مقاله حاضر در صدد است با بررسی جامع این شبهه، آن را با ادلۀ مختلف عقلی، نقلی و تاریخی و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی به بوته نقد کشیده و بی‌پایه بودن آن را اثبات نماید.

در این راستا، با توجه به اینکه شبهۀ مطرح‌شده مبتنی بر سه فرضِ ادعای اضافه کردن این اصطلاحات توسط سید رضی، متداول نبودن این اصطلاحات در زمان امام علی(ع) و تشکیک در زمان ورود این اصطلاحات به جامعۀ اسلامی است، جستار حاضر مسائلی از قبیل: تفاوت روش استدلال امام(ع) با فلاسفه متقدم و معاصر شریف رضی، وجود پاره‌ای از مسائل علمی و فلسفی که با زمان سید رضی مطابقت نمی­کند، نقش امام علی(ع) در پایه‌گذاری فلسفه اسلامی و اصطلاحات آن، رواج مباحث عقلی – فلسفی در عراق قبل از اسلام و وجود این اصطلاحات قبل از امام(ع) را مورد بررسی و تحلیل قرار داده و در نهایت به این نتیجه دست‌یافته است که وجود اصطلاحات و مباحث فلسفی- حکمی در نهج‌ البلاغه هرگز نافی انتساب این کتاب ارزشمند به امیرالمؤمنین(ع) نخواهد بود.

واژگان کلیدی: امام علی(ع)؛ اصطلاحات فلسفی – حکمی؛ شبهه؛ نهج‌ البلاغه

: [English]عنوان مقاله

The doubt concerning the existence of philosophical and wise terms in Nahj al-Balagha (Analysis and Critique)

واژگان کلیدی  [English] :

Imam Ali (A.S.), doubt, philosophical and wise terms, Nahj al-Balagha

 اصطلاحات فلسفی – حکمی در نهج‌ البلاغه

مطالعه بیشتر