اعجاز قرآن به‏ مثابه یکی از مبانی تفسیر قرآن؛ تحلیل و داوری | علوم قرآن و حدیث

اعجاز قرآن به‏ مثابه مبانی تفسیر قرآن

عنوان مقاله: اعجاز قرآن به‏ مثابه یکی از مبانی تفسیر قرآن؛ تحلیل و داوری

.

مشخصات مقاله:

رده مجله: مجلات علمی پژوهشی علوم قرآن و حدیث؛ سطح مقاله: علمی پژوهشی – سال انتشار: ۱۳۹۴؛ تعداد صفحات: ۱۴؛ موضوع محوری: اعجاز قرآن به‏ مثابه مبانی تفسیر قرآن؛ رویکرد مقاله: علوم قرآنی – تفسیر قرآن؛ نویسندگان: سید هدایت جلیلی.

.

چکیده

در نگاهی تجویزی، اعجاز قرآن به ‏مثابه مبانی تفسیر بدین معناست که باور به اعجاز قرآن در فرایند و سمت‏ و سوی تفسیر، اثری تعیین‏ کننده دارد و چنین باوری، لازمه هر تفسیر معتبری است. این مدعا در میان قرآن ‏پژوهان موافقان و مخالفانی دارد. نوشتار حاضر بر این باور مبتنی است که این مدعا از دو حیث دارای ابهام و اشکال اساسی است: إعجاز قرآن در مقام تحلیل، چیزی نیست جز نظریه‌‏های اعجاز که با هم یکسان نیستند.

مبانی تفسیر نیز نمی‌‏تواند برگرفته از تفسیر یا به تعبیر دیگر، ماهیت تفسیری داشته باشد. مقاله حاضر با در میان آوردن دو نکته فوق، «نظریه‌‏های اعجاز» را به تیغ ملاک‏‌های بازنگری‏ شده مبنای تفسیر می‏‌سپارد و نشان می‌‏دهد که پاره‏ای از این نظریه‌‏ها نسبتی با مقوله تفسیر پیدا نمی‌‏کنند و پاره‏‌ای دیگر، خود مسبوق و مبتنی بر تفسیر هستند. از دیگر سو، تفسیر گونه‏‌های مختلفی دارد و برخی از نظریه‌‏های اعجاز مبنای برخی از گونه‌‏های تفسیری خواهد بود.

واژگان کلیدی:

اعجاز قرآن ؛ مبانی تفسیر؛ نظریه‌‏های اعجاز؛ ملاک مبانی تفسیر

.

بخشی از مقدمه

نوشتار حاضر مطالعه‌ای است موردی و مصداقی در نسبت مبانی تفسیر و تفسـیر و می‌خواهد مدعای معجز بودن قرآن را به عنوان یکی از مبانی تفسیر قـرآن بسـنجد. من می‌کوشم این سنجش را از رهگذر گام‌های زیر به سرانجام برسانم:

نخست، مدعا را تبیین می‌کنم. آن گاه، به عبارت‌های پاره‌ای از موافقان و مخالفان ایـن مدعا و دالیل هر یک اشار می‌کنم. در ادامه به تحلیل و سنجش مـدعا و دالیـل طـرفین خواهم پرداخت و در آنجا نشان خواهم داد که مدعای: اعجاز قرآن یکی از مبانی تفسـیر قرآن است، با چه ملاحظات تفصیلی روبه روست.

.

بخشی از نتیجه گیری مقاله:

تأملات ما در این نوشتار، بحث را در موقعیتی جدید و بسیار متفاوت از موقعیت نخسـت قرار می‌دهد. اکنون صورت مسئله بسیار روشن شد است: در یک سو، نظریه‌های إعجاز قرآن قرار دارند که هر کدام تصویری متمایز از این معجزه الهی ارائه می‌کنند و در سوی دیگر، گونه‌های گوناگون تفسیر که هر کدام از حیث مبانی و روش و … از دیگری متمایز هستند.

در کنار این دو امر، تلقی اصلاح شده‌ای از مبانی تفسیر نیز در اختیار ما است. اکنون می‌توان پرسش اصلی را به روشنی چنین طرح کـرد: «کـدام نظریه اعجـاز بایـد پیش فرض غیرتفسیری کدام گونه تفسیری قلمداد شود؟»

همه کوشش ما در این نوشتار رسیدن به پرسشی شفاف و روشن بود. امید آن که ایـن کوشش قرین توفیق بود و شرایط منطقی برای پاسخ بـه ایـن پرسـش را فـراهم کـرد باشد.

.

چارچوب مقاله:

چکیده

۱ مقدمه 

۲. بیان مدعا

۳. بررسی دالیل

۴. تحلیل و سنجش مدعا و دالیل

۴. .۱ اجمال و ابهام در مقولۀ اعجاز قرآن

۴. ۲. إشکال در مبانی تفسیر

۵. نظریه‌های اعجاز به مثابه مبانی تفسیر

۵. .۱ صرفه به مثابه مبانی تفسیر

۵. ۲. إعجاز قرآن از حیث آورنده آن، به مثابه مبنای تفسیر

۵. ۳. إعجاز قرآن از حیث عدم اختالف درونی، به مثابه مبنای تفسیر

۵. ۴. إعجاز قرآن از حیث بیان، به مثابه مبنای تفسیر

۵. ۵. إعجاز قرآن از حیث اخبار از غیب، به مثابه مبنای تفسیر

۵. ۶. إعجاز قرآن از حیث علو محتوا، به مثابه مبنای تفسیر

۵. ۷. اعجاز نفسی به مثابه مبنای تفسیر

۵. ۸. اعجاز فنی به مثابه مبنای تفسیر

۶. نظریه‌های اعجاز و گونه‌های تفسیر

۷. نتیجه گیری

منابع

.

مقالات بیشتر در مورد موضوع اعجاز قرآن و مبانی تفسیر قرآن:

سیر تطور دیدگاه های دانشمندان مسلمان درباره مخاطبان اعجاز عقلی قرآن کریم

بررسی اعجاز لفظی و هنری قرآن کریم و ارتباط آن با آوا معنایی

اعجاز موسیقایی قرآن در آیینه عبارتهای موزون عروضی

بازخوانی اعجاز قرآن کریم با تاکید بر تحلیل وجوه هدایتی آن

وجه اعجاز قرآن کریم در کلام امام رضا‌ (ع)

اعجاز علمی عبارت تصریف الریاح در قرآن

اصطلاح‌ شناسی مبانی تفسیر

.

إعجاز قرآن به‏ مثابه یکی از مبانی تفسیر قرآن؛ تحلیل و داوری

معارف نت | پایگاه مقالات علوم قرآن و حدیث

برچسبها و عناوین مشابه:

دانلود فایل pdf مقاله: اعجاز قرآن به‏ مثابه یکی از مبانی تفسیر قرآن؛ تحلیل و داوری. إعجاز قرآن کریم به‏ عنوان مبنای تفسیری. إعجاز قرآن به‏ مثابه مبنای تفسیر قرآن؛ نقد و ارزیابی، إعجاز قرآن به‏ مثابه بایسته تفسیر قرآن کریم. 

مطالعه بیشتر