اعجاز موسیقایی قرآن در آیینه عبارتهای موزون عروضی

اعجاز موسیقایی قرآن در آیینه عبارتهای موزون عروضی

اعجاز موسیقایی قرآن در آیینه عبارت ‏های موزون عروضی

نویسندگان: بابک شریف ؛ فاطمه بهرامی

چکیده

در معنای اعجاز قرآن وجوه متعددی، هم به لحاظ ظاهری و هم از حیث محتوایی بیان کرده‌اند. یکی از مهمترین جنبه‌های نظم موسیقایی قرآن کریم، ضرب‏آهنگ یا موزون بودن عبارات آن است که در کنار جاذبه معنایی و محتوایی قرآن بر زیبایی آن ‏افزوده و سبب کشش و جذبۀ مضاعف آن می‏ شود. آن‏چه به نحو تفصیلی برای نخستین بار در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است، عبارات موزونی است که وزن آن‏ها قابل تطبیق بر اوزان عروضی است و در بسیاری از آیات قرآن کریم به چشم می‌خورد.

برای بررسی این موضوع، عباراتی از چهار جزء آغازین قرآن کریم که بدون نیاز به هیچ‏گونه دخل و تصرفی موزون هستند، استخراج و بر اساس ارکان عروضی آن‏ها دسته ‏بندی شده‌اند. یافته ‏های این پژوهش به صراحت حاکی از آن است که عبارات موزون با وزن عروضی در قرآن به فراوانی به چشم می‌خورند و دارای اوزانی هستند که در شعر عربی یا فارسی یا هر دو یافت می‌شود.

بر اساس پژوهش حاضر تعداد این‏گونه عبارات، تنها در چهار جزء نخست و تنها با احتساب اوزان متفق‌الارکان ۱۲۰ عدد است. بدین ترتیب می‌توان تعداد عبارات موزون (اعم از متفق یا مختلف‌الارکان) در سراسر قرآن کریم را بالغ بر چند هزار فقره تخمین زد. تعداد بسیار زیاد این عبارات در سرتاسر قرآن کریم نشان می‏دهد که این پدیده در قرآن، بر خلاف نظر کسانی که معتقدند موزونیّتِ این عبارات بدون قصد گوینده بوده است، نه تنها تصادفی نیست، بلکه می‌تواند جلوه‌ای از اعجاز فرازمانی و فرازبانی قرآن باشد.

واژگان کلیدی: قرآن کریم؛ اعجاز؛ موسیقی؛ وزن؛ عروض

سطح مقاله: علمی پژوهشی

اعجاز موسیقایی قرآن

عنوان مقاله [English]

Musical Inimitability of the Qur’an Mirrored in Arūżi Rhythmic Expressions

چکیده [English]

Different interpretations have been proposed about the inimitability of the Qur’an, both in terms of form and content. One of the most significant aspects of the musical order of the Holy Qur’an is its prosody or rhythmicity which, besides semantic and content attractiveness of the Qur’an, increases its beauty and amplifies its charm.

What was examined in detail for the first time in this paper are prosodic chunks of the Qur’an, whose meters match ʿarūżi meters and which occur in many Qur’anic ayahs. To this end, those expressions in the first four juz’ of the Qur’an, which are rhythmic without any modification were extracted and classified according to their prosodic foot types.

The findings clearly show that such expressions are found abundantly in the Qur’an, with a variety of meters belonging to both Arabic and Persian prosody. Based on the results, the number of such expressions and only inclusive of the iterative-foot chunks in the first four juz’ is 120. Thus, the total number of such chunks in the whole Qur’an can be estimated to be exceeding thousands of expressions.

The affluence of such expressions throughout the Qur’an implies that despite some authors who regard it as not to be intentional on the part of the Interlocutor, this phenomenon is not accidental, but can exhibit the pan-chronic and cross-linguistic nature of the inimitability of Qur’an.

کلیدواژه‌ها [English]

the Holy Qur’an, inimitability, music, rhythm, ʿarūż

مطالعه بیشتر