فایل word: الگوی مفهومی تربیت عاطفی با رویکردی بر نهج البلاغه

دانلود فایل WORD مقاله: الگوی مفهومی تربیت عاطفی با رویکردی بر نهج البلاغه ؛ سطح مقاله: علمی پژوهشی؛ سال انتشار: ۱۳۹۶؛ موضوع: تربیت عاطفی ؛ تعداد صفحات: ۲۰؛ مرجع دانلود: معارف نت | پایگاه مقالات علوم قرآن و حدیث؛  کلیدواژه ها: تربیت عاطفی ؛ امام علی (ع)؛ نهج ‌البلاغه؛ روش‌های تربیت؛ اصول تربیت.

 فرمت این فایل (doc -word) است و قابل ویرایش می باشد.

عنوان کامل مقاله: الگوی مفهومی تربیت عاطفی با رویکردی بر نهج البلاغه

مشخصات مقاله الگوی مفهومی تربیت عاطفی با رویکردی بر نهج البلاغه:

عنوان مجله: آموزه های تربیتی در قرآن و حدیث؛ حوزه موضوعی مقاله: تعلیم و تربیت اسلامی – تربیت عاطفی ؛ سال انتشار: ۱۳۹۶

فهرست بخشهای مقاله:

چکیده

مقدمه

روش­شناسی پژوهش

یافته ها

ا. تربیت عاطفی

۲. مبانی تربیت عاطفی در نهج البلاغه

٣. اصول و روش های تربیت عاطفی در نهج البلاغه

اصل اول: ابراز محبت

 ۱ . روش اول: اعتدال در محبت

 ۲ . روش دوم: صله رحم

۳ . روش سوم: پاداش متناسب با عمل

 اصل دوم: اصلاح شرایط

 ۱ . روش اول: پرهیز از مصاحبت با بدان و توصیه به همنشینی با نیکان

اصل سوم: حلم و بردباری

۱ . روش اول: توصیه به سعه­ی صدر

 ۲ . روش دوم: کظم غیظ یا کنترل خشم

اصل چهارم: خوش­بینی یا حسن ظن

 ۱ . روش اول: اقدام به عمل

 ۲ . روش دوم: توصیه به صداقت در گفتار

اصل پنجم: فضل

 ۱ . روش اول: توصیه به عفو و گذشت

۲ . روش دوم: احسان و نیکوکاری

۳ . روش سوم: ترجیح دادن دیگران بر خود

اصل ششم: محسن خلق

۱ . روش اول: عمل به وعده

۲ . روش دوم: برخورد با چهره ای گشاده

اصل هفتم: خشوع

۱ . روش اول: تذکر

۲ . روش دوم: گریستن از خوف الهی

۳ . روش سوم: تواضع

۴ . روش چهارم: توصیه به خوف و رجاء

نتیجه گیری

منابع و مآخذ

بخشهایی از متن مقاله: 

چکیده

به سبب آنکه عواطف و احساسات، تأثیر فراوانی در بروز رفتارها دارند، تربیت عاطفی اهمیت بسیاری دارد؛ اما مسئله‌ی پژوهش این است که امروزه، جای اندیشه‌های اسلام و به‌طور خاص، نهج ‌البلاغه برای تربیت عاطفی در کنار آموزه‌های سایر مکاتب تربیتی، خالی است؛ بنابراین، در پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی، اصول و روش‌های تربیت عاطفی با تأکید بر دیدگاه امام علی علیه ‌السلام بررسی شده است. ابزار پژوهش، فیش بوده و داده‌ها، به‌صورت کیفی تجزیه ‌و تحلیل شده‌اند.

هدف پژوهش، ارائه‌ی اصول و روش‌های کاربردی به متولیان امر تعلیم و تربیت است تا بتوانند با الهام گرفتن از اندیشه‌های حضرت علی(ع) در کتاب گران‌قدر نهج ‌البلاغه، در امر تربیت دانش‌آموزان اهتمام ورزند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد: ۱. برخی از اصول تربیت عاطفی عبارت‌اند از ابراز محبت، بردباری، خوش‌بینی؛ ۲. برخی از روش‌های تربیت عاطفی عبارت‌اند از: اعتدال در محبت، کنترل خشم، صله‌ی رحم و برخورد با گشاده رویی. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که در نهج‌ البلاغه، از تربیت عاطفی افراد غفلت نشده و دستورالعمل هایی برای رشد متربیان، در این ساحت تربیتی معرفی شده است.

 کلیدواژه­‌ها: تربیت عاطفی ؛ امام علی (ع)؛ نهج ‌البلاغه؛ روش‌های تربیت؛ اصول تربیت.

مقدمه

همان طور که می دانیم شخصیت آدمی، جنبه هایی دارد و معمولا روان شناسان چهار جنبه­‌ی اساسی برای شخصیت آدمی مطرح می سازند: ۱. جنبه­‌ی عقلانی ۲، جنبه­‌ی عاطفی ۳. جنبه­‌ی اجتماعی ۴. جنبه­‌ی بدنی. حالات ترس، خشم، نفرت، شادی، اندوه و مانند اینها، جزء جنبه­‌ی عاطفی شخصیت انسان قرار می گیرند. این جنبه، بسیار پیچیده است؛ زیرا: ۱. هم زمینه‌­ی فیزیولوژیکی دارد و هم با زمینه­‌ی عقلانی و اجتماعی ارتباط نزدیک دارد. ۲. تاریخ حیات انسان، نمایشگر این حقیقت است که آدمی، بیشتر تحت تأثیر عواطف قرار دارد تا زیر نفوذ عقل (شریعتمداری، ۱۳۷۹، ص۴۳).

عواطف عاملی تأثیرگذار در بقای زندگی انسان و عامل بسیاری از رفتارها و اندیشه ها و تصمیمات است و به این سبب، تربیت عاطفی به عنوان مسئله ای مطرح است که نقطه­‌ی عطف تربیتی سایر ابعاد وجودی انسان از جمله جنبه­‌ی عقلانی، اجتماعی و معنوی است و سلامت روانی انسان به سلامت عاطفی او بستگی دارد (شریعتمداری، ۱۳۷۹، ص۳۰۲).

با این حال، می توان گفت رشد و تکامل عاطفی یا هیجانی هر فرد، در نوع واکنش او به اوضاع محیط تأثیر فراوان دارد و حتی یادگیری فراگیر نیز از حالات عاطفی تأثیر می پذیرد.

علاوه بر اینکه ارتباط میان فراگیر با محتوای آموزشی، مربی و محیط نیز تابع پرورش عاطفی است، آنچه در قالب کمبود روحی و اخلاقی به شکل ناسازگاری با جامعه و ناآرامی و اضطراب، تحمل نکردن موفقیت دیگران و ایجاد موانع روحی و مادی بر سر راه آنان و یا افسردگی در جامعه دیده می شود، از نتایج نا آگاهی از این بعد است (نجفی و همکاران، ۱۳۹۴، ص ۵۱).

بر اساس آنچه گذشت، ملاحظه کردیم که موضوع تربیت عاطفی امری اساسی است و اهمیت بسیاری دارد، آن چنان که پرداختن به آن در تعلیم و تربیت، امری اجتناب ناپذیر است. اگر چه روان شناسان به نوبه­ی خود و از منظر خویش به این مبحث نگریسته اند، در این پژوهش قصد داریم موضوع را از دیدگاه کتاب گران قدر نهج البلاغه بررسی و واکاوی کنیم، آن چنان که بتواند مورد استفاده­‌ی دست اندرکاران تعلیم و تربیت قرار گیرد و منویات این کتاب گهربار و فرمایشات حضرت امیر(ع)، چراغی فرا روی مربیان تعلیم و تربیت باشد. امید آنکه این تلاش بتواند سهمی در اسلامی کردن علوم انسانی که مطمح نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی است، نیز داشته باشد.

نظر به اهمیت موضوع، در ادامه به بررسی برخی از پژوهش هایی می پردازیم که درباره‌­ی تربیت عاطفی انجام شده است.

فقیهی و نجفی (۱۳۹۲)، در مقاله ای با عنوان «عوامل تربیت عاطفی فرزندان در خانواده؛ برگرفته از احادیث»، به بررسی تعدادی از عوامل عاطفی تربیت فرزندان در خانواده می پردازد. روش انجام این پژوهش، توصیفی- تحلیلی است و متون حدیثی موجود مرتبط با پژوهش را بررسی کرده است. نتایج پژوهش ایشان بیانگر آن است که عواملی چون هم سویی بینش ها و باورهای مذهبی، اندیشه­ی از خود دانستن وجود فرزند، انسان دوستی، محبت، خوش رویی، تکریم و احترام متقابل، حسن و ظن، عفو و بخشش، از جمله عوامل تربیتی فرزندان در نهاد خانواده اند که در آموزه های معصومین، بر آنها تأکید شده است (فقیهی و نجفی، ۱۳۹۲، ص۵).

هاشمی نسب و علوی (۱۳۹۳)، مطالعه ای با عنوان «ویژگی انسان های تربیت یافته (فرهیخته) در بعد عاطفی از نظر قرآن کریم» را به روش کتابخانه ای و از طریق مراجعه به قرآن و کتب معتبر، با شیوہی توصیفی- تحلیلی انجام داده است. ایشان این مطالعه را با هدف شناسایی و شرح ویژگی های انسان تربیت یافته در بعد عاطفی، از منظر قرآن کریم انجام داده اند. نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که در بینش قرآنی، انسان توانمندی های مختلفی دارد که با پروراندن این بعد، می تواند به خصایلی چون مهربانی، آرامش، دوست داری و عفو و گذشت آراسته شود و با رشد و تعالی فطرت الهی خویش، مسیر درست زندگی را شناسایی کند تا دچار انحراف و واماندگی نشود و به هدف آفرینش دست یابد (هاشمی نسب و علوی، ۱۳۹۳، ص ۱۶۱).

نجفی و همکاران (۱۳۹۴) در پژوهشی با عنوان «سازمان دهی نظام تربیت عاطفی مبتنی بر آموزه های قرآنی» به بررسی این ساحت تربیتی از منظر قرآن کریم پرداخته اند.

هدف این پژوهش که با رویکرد کیفی و روش پژوهش استنتاجی انجام شده است، بررسی میان رشته ای تربیت عاطفی و ساختار آن در قرآن است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که عواطف در قرآن با پشتوانه­ی معرفتی از احساس جدا می شود. تربیت عاطفی با مبانی انسان شناسی و معرفت شناسی، وارد فرآیند تربیتی می شود و هم سو با هدف نهایی نظام تربیتی، پرورش عواطف و مدیریت آن را بر اساس ارزش ها بر عهده دارد (نجفی و همکاران، ۱۳۹۴، ص ۴۹).

حسین زاده و قاسمی گورتی (۱۳۹۴)، پژوهشی با عنوان «تبیین مهم ترین روش های تربیتی آسیب زا در تربیت با تکیه بر آیات قرآن کریم و احادیث ائمه(ع)»، با روش توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع دینی و یافته های علوم معاصر و با هدف تبیین مهم ترین روش های عاطفی آسیب زا در تربیت انجام داده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد مهم ترین روش آسیب زا، تبعیض میان کودکان و تحقیر کودک در برابر دیگران است که با روش هایی چون استهزاء و تمسخر، ملامت و سرزنش، تهمت، دشنام و القاب زشت بروز می یابد و راهکارهایی چون تکریم شخصیت کودک در هر شرایط، توجه به احساسات او و دوری از تبعیض، می تواند راهی برای مقابله با این روش ها باشد (حسین زاده و قاسمی گورتی، ۱۳۹۴، ص۵۵).

با مطالعه­‌ی پژوهش های بالا ملاحظه می شود که اگر چه مطالعاتی که درباره­ی تربیت عاطفی و در حوزه­ی معارف اسلامی انجام شده است، حول محور قرآن کریم و روایات بوده است.

اما از یک سو، این مطالعات به طور ویژه به دیدگاه های امام علی(ع) و کتاب شریف نهج البلاغه نپرداخته اند و از سوی دیگر، استنتاج اصول و روش های تربیتی و به تبع آن، ارائه الگوی مفهومی در این پژوهش ها یافت نمی شود؛ اما بر اساس اهمیت و ضرورت موضوع و نیز اهمیت دیدگاه های امیرالمؤمنین (ع) در کتاب شریف نهج البلاغه، در این پژوهش قصد بر این است که به استنتاج اصول و روش های تربیت عاطفی از دیدگاه امیرالمؤمنین(ع) و بر اساس آن یک الگوی مفهومی برای تربیت عاطفی تدوین شود. بر این اساس، سؤالات پژوهش عبارت اند از:

اصول تربیتی عاطفی از دیدگاه امام علی (ع) بر اساس نهج البلاغه کدام اند؟

 روش های تربیتی عاطفی از دیدگاه امام علی(ع) بر اساس نهج البلاغه کدام اند؟

 الگوی مفهومی تربیت عاطفی از دیدگاه امام علی (ع) بر اساس نهج البلاغه چگونه است؟

نتیجه گیری

بعد عاطفی یکی از مهم ترین ابعاد وجودی انسان است که می تواند منشأ بسیاری از رفتارهای فرد باشد. اگرچه تربیت و رشد صحیح عواطف در متربیان، همواره مورد توجه روان شناسان و متخصصان تعلیم و تربیت بوده؛ آن چنان که شایسته است به تأثیر آن در تربیت پرداخته نشده است. امام على (ع) که خود از بزرگ ترین متربیان تاریخ بوده است، این بعد وجودی انسان و ساحت تربیتی را فراموش نکرده و بر اهمیت پرورش آن تأکید داشته اند.

نتایج این پژوهش نشان می دهد که ایشان اصول و روش های راه گشایی را در جهت تربیت بعد عاطفی متربیان ارائه کرده اند که می تواند چراغ راه برنامه ریزان قرار گیرد. اصول و روش های استخراج شده از نهج البلاغه، شامل هفت اصل و شانزده روش است. هفت اصل مذکور عبارت اند از:

ابراز محبت، اصلاح شرایط، حلم و بردباری، خوش بینی، فضل، حسن خلق، خشوع. برخی از روش های تربیت عاطفی استخراج شده از نهج البلاغه، نیز عبارت اند از: اعتدال در محبت، کظم غیظ، صله­ی رحم، احسان و نیکوکاری، عفو و گذشت، همنشینی با نیکان و پرهیز از همنشینی با بدان، گریستن از خوف الهی و تواضع. لازم به اشاره است که این اصول و روش ها با یکدیگر ارتباط دارند و هر اصل، شامل یک یا چند روش است.

منابع و مآخذ

قرآن کریم

ابن میثم بحرانی، میثم ابن على؛ شرح نهج البلاغه ابن میثم؛ ترجمه­ی محمد صادق عارف و همکاران؛ مشهد: بنیاد پژوهشهای اسلامی، ۱۳۷۵ش.

احمدی، محمد رضا؛ «نقش صله­ی رحم در بهداشت روانی»، معرفت. ۴۶، ۱۳۸۰ش.

باقری، خسرو؛ نگاهی دوباره به تعلم و تربیت اسلامی؛ تهران: مدرسه، ۱۳۸۵ش.

بهشتی، سعید؛ «روش های تربیت عقلانی در سخنان امام علی (ع)»، مجموعه مقالات برگزیده شده همایش تربیت در سیره و کلام امام علی (ع)، ۱۳۷۹ش.

تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد؛ غررالحکم و درر الکلم؛ ترجمه­ی محمد خوانساری؛ تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ش.

جعفری تبریزی، محمد تقی؛ شرح نهج البلاغه؛ تهران: موسسه توین و نشر آثار علامه جعفری، ۱۳۸۸ش.

حسین زاده، علی و قاسمی گورتی، هاجر؛ «تبیین مهم ترین روش های عاطفی آسیب زا در تربیت با تکیه بر آیات قرآن کریم و احادیث ائمه (ع)»، پژوهشنامهی معارف قرآنی، شماره ۲۲، ۱۳۹۴ش.

خوانساری، محمد؛ شرح غررالحکم و درر الکلم؛ با مقدمه و تصحیح میر جلال الدین حسینی ارموی؛ تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۶۰ش.

ساروخانی، باقر؛ روش های تحقیق در علوم اجتماعی؛ تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ۱۳۷۸ش.

سید رضی، ابوالحسن محمد بن الحسین؛ نهج البلاغه؛ ترجمه­ی محمد دشتی؛ قم: دفتر تاریخ و مطالعات اسلامی، ۱۳۸۲ش.

شریعتمداری، علی؛ تعلیم و تربیت اسلامی؛ تهران: امیرکبیر، ۱۳۷۹ش.

فقیهی، علی نقی و نجفی، حسن؛ «عوامل تربیت عاطفی فرزندان در خانواده؛ برگرفته از احادیث»، اسلام و پژوهش های تربیتی، شماره ۲، ۱۳۹۲ش.

مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت: دارالاحیاء التراث، ۱۴۰۰ق.

مرتضوی، سید محمد؛ اصول و روش ها در نظام تربیتی اسلام؛ تهران: امام محمد باقر(ع)، ۱۳۷۸ش.

مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ قم: دارالکتب الاسلامیه، ۱۳۷۴ش.

_______________؛ پیام امام امیرالمؤمنین شرح تازه و جامعی بر نهج البلاغه؛ قم: امام علی بن ابی طالب (ع)، ۱۳۹۰ش.

نجفی، محمد؛ متقی، زهره و نصرتی هشی، کمال؛ «سازماندهی نظام تربیت عاطفی مبتنی بر آموزه های قرآنی»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، شماره ۲۹، ۱۳۹۴ش.

هاشمی نسب، فریبا و علوی، سید حمید رضاء «ویژگی های انسان تربیت یافته (فرهیخته) در بعد عاطفی از منظر قرآن کریم»، پژوهش های تعلیم و تربیت اسلامی، شماره ۹، ۱۳۶۳ش.

سی، شورت؛ روش شناسی مطالعات برنامه درسی؛ ترجمه­ی محمود مهرمحمدی؛ تهران: سمت، ۱۳۹۲ش.

Stone, P. The General Inquirer: Acomputer Approach to Content Analysis. Cambridge: Viking, 1996.

راهنمای خرید فایل:

برای دانلود فایل word این مقاله از طریق گزینه «خرید» اقدام نمایید. بلافاصله پس از پرداخت، لینک دانلود فایل نمایش داده می شود. همچنین، فایل خریداری شده از طریق ایمیل برای کاربر ارسال می گردد(توجه نمایید در مرحله تکمیل فرم خرید فایل، آدرس ایمیل خود را به درستی وارد نمایید). در صورت بروز هرگونه مشکل برای خرید یا دانلود این فایل، درخواست خود را از طریق ایمیل یا تلگرام برای ما ارسال نمایید(طی چند ساعت، پیام ارسالی پاسخ داده می شود):

ID تلگرام: fatahi3@           ایمیل: fatahi668@gmail.com

مقالات مرتبط با موضوع تربیت عاطفی :

راهکارهای تربیت اجتماعی و عاطفی نوجوانان در قرآن و احادیث

تبیین مهمترین روش‌ های عاطفی آسیبزا در تربیت با تکیه بر آیات قرآن کریم و احادیث ائمه

واژگان و اصطلاحات پرتکرار مقاله: تربیت عاطفی ؛ نهج البلاغه ؛ حضرت علی(ع)؛ تعلیم و تربیت ؛ عواطف ؛ عاطفه ؛ اصول تربیتی ؛ روش های تربیتی ؛ مبانی تربیت ؛ رفتار

عناوین مشابه:

الگوی تربیت عاطفی با تأکید بر نهج البلاغه

اصول تربیت عاطفی با محوریت نهج البلاغه

روشهای تربیت عاطفی با محوریت نهج البلاغه

الگوی تربیت عاطفی با رویکردی بر نهج البلاغه

الگوی تربیت عاطفی با رویکردی بر آموزه های علوی

عوامل تربیت عاطفی در تعلیم و تربیت با رویکردی بر نهج البلاغه

جایگاه تربیت عاطفی در تعلیم و تربیت اسلامی با رویکردی بر نهج البلاغه

انتهای پیام دانلود فایل WORD مقاله: الگوی مفهومی تربیت عاطفی با تأکید بر نهج البلاغه

مطالعه بیشتر