بازتاب تاویلهای قرآنی مثنوی مولوی در مثنوی های سلطان‌ ولد

نویسندگان: داود واثقی خوندابی؛ مهدی ملک ثبت؛ محمدکاظم کهدوئی

چکیده
مثنوی معنوی از آثار بزرگ عرفانی است که مولوی در این مجموعه با گفتمان قرآنی خود آموزه ­ها و تعالیم بسیاری را در اختیار سالکان قرار می­ دهد. وی در عرصۀ تاویل آیات قرآن نیز نظرات خاصی دارد و با ذوق عرفانی خود سعی کرده جوانب مختلف معنایی آیات قرآن را تشریح کند. اولین کسی که به تقلید از مولانا به سرودن مثنوی پرداخت و از آموزه­ های مثنوی معنوی بهره برد، فرزندش سلطان ­ولد است؛ وی اگر چه در عرصه عرفان به تجربیات جدیدی دست یافته، لیکن منظومۀ فکریش بسیار متأثر از بزرگان طریقۀ مولویه خصوصاً پدرش مولاناست.

تأمل در مثنوی های سه­ گانه او نشان می­ دهد که بسیاری از تاویلهای قرآنی مثنوی مولانا در این آثار بازتاب یافته است. نگارندگان در این جستار نظرات مولانا در مورد تأویل و معانی خاصی را که از آیات قرآن بیان می­کند، بررسی می­ کنند و میزان تأثیر آنها را در مثنوی های سلطان‌ ولد آشکار می­سازند.
بر اساس نتایج این پژوهش مشخص می ­شود که مولانا و به تأسی از او سلطان­ ولد کلام خود را تفسیر قرآن می­دانند و معتقدند که گفتار اولیای فانی مانند وحی راهگشای انسانهاست؛ پس مفسر قرآن اولیای الهی هستند، نه سخرگان هوس.

در نظرگاه آنها قرآن لایه­ های معنایی متعددی دارد و تکیه بر ظاهر قرآن به هیچ روی شایسته مردان الهی نیست. مولانا بر آن است که اولیای واصل فقط تا بطن سوم قرآن را درک می­ کنند، لیکن سلطان­ ولد معتقد است افراد روحانی تا بطن سوم را درک می­کنند و درک لایه ­های معنایی دیگر در انحصار اولیای معشوق است

واژگان کلیدی: تاویلهای قرآنی؛ مولوی؛ سلطان­ولد؛ مثنوی معنوی؛ مثنوی های سلطان‌ ولد

سطح مقاله: علمی پژوهشی

تاویلهای قرآنی مثنوی در مثنوی های سلطان‌ ولد