بازجست ساحت‌ های وجودی انسان از منظر نهج‌ البلاغه ؛ مقالات علوم قرآن و حدیث

بازجست ساحت‌ های وجودی انسان از منظر نهج‌ البلاغه

نویسنده: نقی غیاثی

چکیده

این پژوهش به روش توصیفی – تحلیلی و با هدف بررسی ساحت‌ های وجودی انسان از منظر نهج‌ البلاغه نگارش یافته است. هر چند در نهج‌ البلاغه مطلب صریحی دربارۀ چند و چون ساحت‌ های وجودی انسان نمی‌یابیم، ولی مطالعه نهج‌ البلاغه نشان می‌دهد که علی(ع) انسان را می‌شناخته و از ساحت‌ های وجودی او آگاهی کامل داشته و در راه تربیت انسان به این ابعاد وی توجه ویژه می‌کرده است.

براساس یافته‌های این پژوهش، در منطق علی(ع) مانند قرآن کریم، انسان موجود دو ساحتی است. ساحت مادی که «عامل‌ مولکولی» تشکیل‌ دهنده این ساحت است و زمینه‌ساز طبایع مختلف در انسان به ­شمار می‌رود. ساحت فرا‌مادی؛ این ساحت که در اثر دمیدن روح خدایی بر بعد مادی و مولکولی پدید می‌آید، حقیقت و تمثل انسانی انسان را شکل می‌دهد و ساحت ذهنی، اندیشه‌ای و شناختاری در انسان پدید می‌آید.

همچنین می‌توان از منظر نهج‌ البلاغه از دو ساحت مهم فرامادی، دیگر که به‌نحوی با روح ارتباط دارند و بیان­گر حقیقت وی هستند، نام برد: یکی «فطرت» است که مایۀ پیونددهنده انسان با خدا و قشر و لایۀ زیرین جان آدمی و سرشت او به‌شمار می‌رود. دوم «قلب» حقیقتی متعالی و مرکزی در وجود انسان که هم کارکرد شناختی و اندیشیدن دارد و هم کارکرد احساسی و عاطفی، می‌تواند منشأ همۀ صفات عالی و ویژگی‌های انسانی باشد چنان‌که می‌تواند منشأ سقوط انسان و رذایل وی باشد.

واژگان کلیدی: انسان؛ ساحت‌ های وجودی ؛ روح؛ فطرت؛ قلب

.

مقالات مشابه:

مفهوم انسان در نهج‌ البلاغه

بررسی ابعاد فطرت انسان از منظر معارف وحیانی به‌ ویژه نهج‌ البلاغه

مطالعه بیشتر