بررسی تاثیر عوامل درون‌ متنی بر ناهمسانی ترجمه‌ های قرآن کریم

بررسی تاثیر عوامل درون‌ متنی بر ناهمسانی ترجمه‌ های قرآن کریم

بررسی تاثیر عوامل درون‌ متنی بر ناهمسانی ترجمه‌ های قرآن

نویسنده: کیوان احسانی

چکیده

در طول تاریخ، هیچ نوشته و کتابی مانند قرآن، در کانون توجه جوامع بشری نبوده و مورد ترجمه، شرح و تفسیر واقع نشده است. نگاهی گذرا به ترجمه‌ های قرآنی گویای آن است که اختلاف و ناهمگونی بسیاری در جای جای این ترجمه‌ ها دیده می‌ شود. مسلمانان در همه جای دنیا، با قرآنی واحد و متنی یکسان سر و کار دارند؛ اما در ترجمه قرآن، با صدها متن و محتوای گوناگون روبرو هستند. بررسی عوامل و زمینه‌ های ناهمسانی ترجمه‌ های قرانی، ما را به دو دسته عوامل برون‌ متنی و درون متنی رهنمون می سازد.

مراد از عوامل درون‌ متنی، اموری هستند که ناشی از ویژگی‌های ذاتی و درون‌متنی قرآن کریم بوده و موجب ناهمسانی و گونه‌گونی ترجمه‌ های قرآنی شده‌اند. عواملی مانند وجود متشابهات، مجازهای گوناگون همچون کاربرد جمله انشایی در معنای خبری و نام‌ بردن از شیء با نام گذشته‌اش و نیز انواع مجملات در قرآن همچون اشتراکات لفظی، احتمال ارجاع یک ضمیر به مراجع متعدد، احتمال عطف یا استیناف در واو و… . از تاثیر اینگونه عوامل در ناهمسانی ترجمه های قرآنی که برخاسته از ویژگی های درونی قرآن کریم بوده، گریزی نیست.

به خلاف عوامل بیرونی که تا حد بسیاری قابل کنترل و تحدید بوده و در این راستا می‌توان ترجمه های قرآنی را به یکدیگر نزدیک کرده و از تشتّت محتوایی آنها جلو گیری نمود. این نوشتار ضمن جداسازی عوامل و زمینه‌ های درونی و برونی این امر، به علت گستردگی دامنه بحث، صرفا به بررسی عوامل درون متنی ناهمسانی ترجمه‌ های قرآن کریم پرداخته است.

واژگان کلیدی: قرآن؛ ترجمه؛ مترجمان؛ اجمال؛ اشتراک لفظی؛ تشابه؛ مجاز

سطح مقاله: علمی پژوهشی

عنوان مقاله [English]:

An Analysis of the Effect of Intratextual Factors on the Dissimilarity of the Holy Qur’an’s Translations

چکیده [English]

Throughput history no text or book like the Qur’an has ever received the attention of human societies nor has been translated, explained and interpreted. A glimpse of Qur’anic translations reveals extensive disparity among them.

Muslims all over the world have the same Qur’an with the same text, but they see hundreds of Qur’anic translations with different contents. Analyzing the causes and grounds of difference in Qur’anic translations leads us to two major extratextual and intratextual factors. Intratextual factors mean those factors arising from essential and intratextual properties of the Holy Qur’an, which cause dissimilarity and diversity of Qur’anic translations.

Factors like Mutashabihat, different metaphors such as the application of injunctive sentences meaning as predicative sentences, mentioning an object with its former name, and also different kinds of mujmalat in the Qur’an like homonyms, the possibility of referring a pronoun to multiple antecedents, the possibility of conjunction or Istinaf in “waw”.

The impacts of such factors on the dissimilarity of Qur’an translations arising from its internal properties are unavoidable. Extratextual factors, however, are largely controllable and limitable. In this regard, Qur’anic translations can be coalesced and prevent content disparity.

In addition to classifying internal and external factors of this dissimilarity and their contexts, this paper merely discusses intratextual factors of dissimilarity of Qur’anic translations due to the discussion extent.

کلیدواژه‌ها [English]

the Qur’an, translation, translators, ijmal (brevity), homonymy, similarity, trope

مطالعه بیشتر