بررسی عنصر زمان از منظر روایت شناسی در طرح قصص سوره کهف

بررسی عنصر زمان از منظر روایت شناسی در طرح قصص سوره کهف

.

نویسندگان: رضا عباسی ، دکتر مهدی حامدسقایان

.

سطح مقاله: علمی پژوهشی

.

چکیده

بخش عمدۀ تعالیم و دستورات قرآنی که مجموعه ‏ای است از اندرز‏ها، عبرت‏ها، محکمات و متشابهات، از رهگذر شگردهای ادبی و به‌ ویژه فنون‌ قصه‌ سرایی و حکایت‌ پردازی و به‌ اصـطلاح‌، ادبـیات داستانیِ روایی انتقال یافته است. برای شناخت و تحلیل قصص قرآنی، بهره‏ گیری از نظریه‏ های روایت ‏شناسی و تئوری‏های آن مانند: سطوح ‏روایی، طرح، داستان، زمان و اقسامش، متن‏ روایی، شیوه روایی قصص، معانی و مبانی، که ابزاری برای تحلیل متن در اختیار می‏گذارند، از شیوه ­های کارآمد به حساب می ­آیند.

فرضیه اصلی آن است که عنصر زمان روایی و اقسام آن از منظر روایت ­شناسی از جمله عناصر مهم در روایت ­های قـصص‌ قرآنی‌ به­ ویژه در قصص سوره کهف هستند. همچنین تلاش می­ شود به این سوالات پاسخ گفته شود که چگونه مـولفه زمان به بهترین نحو در شکل­ گیری طرح قصص سوره کهف بهره گرفته شده است؟ و چگونه در قصص سوره کهف، عناصرِ زمان روایی همچون نظم، تداوم، سرعت روایی و بسامد در نسبت با داستان تاریخی با چینشی هنرمندانه، قصه­ ها را به پیش می­برند؟ زمان­روایی در این مقاله بر اساس دیدگاه­ ها و نظریات ژرار ژنت بررسی خواهد شد. متون روایی با دو عنصر اصلی سر و کار دارند: داستان و طرح و در نتیجه ­گیری این پژوهش تصریح شده که عنصر زمان بیشترین کارایی را در داستان و طرحِ قصه ­های ملاقات موسی(ع) با خضر، اصحاب‏ کهف و ذوالقرنین داشته است.

واژگان کلیدی: قصص ‏قرآن، سوره کهف، روایت‌ شناسی، ژرار ژنت، زمان روایی، داستان تاریخی، طرح داستان

مطالعه بیشتر