بررسی فرآیند موسیقی جزء ۳۰ قرآن کریم از دیدگاه نشانه – معناشناسی گفتمان (مبتنی بر الگوی تنشیر)

بررسی فرآیند موسیقی جزء ۳۰ قرآن نشانه – معناشناسی گفتمان الگوی تنشی

نویسندگان: مهین حاجی زاده؛ علی قهرمانی؛ سولماز پرشور

چکیده

ساختار زبانی قرآن کریم، یک ساختار موسیقایی است که با کاربست بهترین و جذاب‌ترین شیوه‌ها به انتقال پیام و محتوای دینی خود دست یازیده است. ساختار تمام اجزاء و عناصر موسیقایی آن متناسب با یکدیگر و هماهنگ با محتوا و اغراض دینی آیات به‌کار گرفته شده و در القای هر چه بیشتر معانی و مفاهیم آیات قرآنی سهیم است. یکی از دانش‌هایی که می‌تواند راه جدیدی را در مطالعات قرآن کریم بگشاید و به فهم آن یاری رساند، نشانه‌- معناشناسی گفتمانی است.

نشانه‌ معناشناسی به منزله‌ی یکی از شیوه‌های نقد ادبی نو، برآیند نشانه‌شناسی ساختارگرا و نظام گفتمان روایی است که جریان تولید معنا را با شرایط حسّی- ادراکی پیوند می‌دهد. در این رویکرد، نشانه‌ها همراه با معانی به گونه‌هایی سیّال، پویا، متکثر و چند بعدی تبدیل می‌شوند. جستار حاضر درصدد است تا با رویکرد توصیفی– تحلیلی، چگونگی شکل‌گیری فرآیند تنشی گفتمان را در برخی آیات جزء ۳۰ قرآن کریم و موسیقی حاصل از آیات و تأثیر آن در معانی را بررسی کند.

نتایج بررسی این پژوهش بر اساس الگوی تنشی نشان می‌دهد که در برخی آیات، خداوند به طور مستقیم وارد فضای گفته‌پردازی شده و سبب خلق فشاره‌ی عاطفی شده است، و در این حالت آیات با سرعت بیشتری بیان می‌شوند اما گاه خداوند از فضای گفته‌پردازی خارج شده و به فضای گفته‌ای وارد می‌شود و سبب خلق گستره‌ی شناختی می‌شود و در نتیجه آیات با کندی ادا می‌شوند. بنابراین الگوی نشانه-معناشناسی می‌تواند به عنوان روشی کارآمد در تجزیه و تحلیل متن ادبی قرآن به کار رود و رویکردی نو در بررسی موسیقی آیات داشته باشد و زمینه‌ساز خوانش تازه‌ای از این متن الهی گردد.

واژگان کلیدی: قرآن کریم؛ موسیقی؛ نشانه – معناشناسی گفتمان ؛ الگوی تنشی ؛ جزء۳۰ قرآن کریم

سطح مقاله: علمی پژوهشی 

عنوان مقاله [English]

A Study of the Music Process of Juzʼ ۳۰ of the Holy Qur’an from the Perspective of Discourse Semantics (Based on Tensive Model)

چکیده [English]

The linguistic structure of the Holy Qur’an is a musical structure that transfers messages of religious content in the best and most attractive ways. The structure of all its musical elements fit together and is consistent with the content and religious purposes intended by ayahs and contributes to suggesting more and more meanings and concepts from the Qur’anic ayahs.

One of the sciences that can open a new path to the study of the Holy Qur’an and help to understand it better, is discourse sign-semantics. Sign-semantics as one of the methods of modern literary criticism, is the result of the combination of structuralist semiotics and the system of narrative discourse that link the production of meaning with sensory-perceptual conditions. In this approach,signs together with meanings turn into fluid, dynamic, plural and multi-dimensional forms.

The present descriptive-analytical article attempted to study the formation of the process of tensive discourse in a number of ayahs of Juzʼ ۳۰ of the Holy Qur’an and the resultant music and their effects on meanings. The results showed that in some ayahs Allah directly enters the discourse analysis space thus producing an emotional stress. In this case, ayahs are expressed more quickly, but sometimes Allah leaves this space for the discoursal space, hence creating a cognitive area and therefore ayahs are expressed slowly.

The model of sign-semantics then can be used as an efficient method in the analysis of the literary text of the Qur’an, serve as a new approach to studying ayahs’ music and underlie new readings of this divine text.

کلیدواژه‌ها [English]

the Holy Qur’an, music, sign-semantics of discourse, tensive model, Juzʼ ۳۰ of the Holy Qur’an