عنوان مقاله: بررسی معنای «حسنان»، «عطفای» و «ربیضه الغنم» در خطبه سوم نهج البلاغه

.
نویسندگان: حسن طارمی راد ؛ مریم کلوتی 

سال انتشار: ۱۳۹۶    سطح مقاله: علمی پژوهشی

.

کلیدواژه‌ها: خطبه سوم؛ خطبه شقشقیه؛ الحسنان؛ عطفای؛ ربیضه الغنم

.

چکیده

واژه‌ شناسان و شارحان نهج البلاغه «حسنان»، «عطفای/ عطافی» و عبارت کنایی «ربیضه الغنم» را دارای معانی مختلفی دانسته ­اند؛ ازجمله: حسنان را امام حسن و امام حسین (ع)، انگشت شست پا، شانه، بازو و ساعد معنا کرده­ اند و «عطفای / عطافی» را دو طرف پیراهن یا رداء، دو پهلو و شانه دانسته ­اند. همچنین «مجتمعین حولی کربیضه الغنم» را کنایه از کم‌ هو شی و کودنی، شدت شادی و کم‌ مراعاتی ادب، شدت ازدحام و پناه آوردن به امام (ع) به دلیل به ستوه آمدن از ستمگری ­های حاکمان و والیان معنا کرده ­اند.

در این مقاله اقوال واژه‌ شناسان و شارحان در این باره مورد بررسی قرار گرفته و ایراداتی را که برخی از شارحان بر معانی مختلف گرفته ­اند، ارزیابی گردیده است. تفسیر برگزیده نگارندگان بدین شرح است که «حسنان» به‌معنای شانه، بازو یا ساعد است. «عطفای» به معنای دو پهلو مناسب­تر است و عبارت کنایی «مجتمعین حولی کربیضه الغنم» ناظر به تجمع و ازدحام مردم شائق به امارت امام علی (ع) به دلیل به ستوه آمدن از ستمگری حاکمان به ویژه خلیفه سوم است.