عنوان مقاله: بررسی منظورشناختی افعال کنشی و قطعی در نهج البلاغه
.

نویسندگان: علی قهرمانی ؛ رضا تواضعی

.

سال انتشار: ۱۳۹۶    سطح مقاله: علمی پژوهشی

.

کلیدواژه‌ها: زبان؛ نهج البلاغه؛ کنش‌ های کلامی؛ کنش گفتار؛ الگوی کنشی

.

چکیده

نظریه کنش کلام یکی از مهم­ترین نظریاتی است که بر دو حوزه فلسفه زبان و زبان دین تأثیر گذاشته است؛ این نظریه در تکوین، تکامل، تحلیل کلام و به تبع آن نقش­های فعل و پیرو آن جمله ­ها، نقش به‌سزایی دارد؛ به این صورت که فعل در موارد بسیاری تنها تبادل اطلاعات نمی­کند، بلکه معادل خود عمل است. این جستار با روش توصیفی ـ تحلیلی، منظورشناختی کنش ­های کلامی انشایی و اخباری فرازهایی از چند خطبه و نامه نهج ­البلاغه امام علی(ع) را بر اساس نظریه «کنش­ گفتار» آستین و الگوی کنشی «پنج­گانه» سرل مورد مطالعه قرار داده و تأثیر قدرت معنایی ـ منظوری کلام امام (ع) را در مخاطب تبیین می­کند.

برخی نتایج به‌دست آمده نشان‌ دهنده آن است که در خطبه‌ها و نامه‌های بررسی‌شده، پاره­ گفتارهای دارای کنش اظهاری وجه غالب آن بوده و کاربرد کنش ترغیبی بیش از کنش عاطفی و کنش ­های اعلامی و تعهدی در مرحله پایین­ تری قرار دارند. دلیل کاربرد زیاد کنش ­های اظهاری و ترغیبی را می­توان در شرایط سیاسی و اجتماعی روزگار ولایت امیرمؤمنان(ع) جستجو کرد.