فایل word: تحلیل شیوه های بیان استدلالی در آیات تربیتی قرآن

معرفی اجمالی مقاله: تحلیل شیوه های بیان استدلالی در آیات تربیتی قرآن ؛ سطح مقاله: علمی پژوهشی؛ سال انتشار: ۱۳۹۸؛ نویسندگان: فتحیه فتاحی زاده؛ مهناز امیرخانی؛ نعیمه سادات رضوی علوی؛ فاطمه ونکی؛ موضوع: شیوه های بیان استدلالی قرآن؛ تعداد صفحات: ۲۱؛ فرمت فایل: word؛ حوزه تخصصی مقاله: علوم قرآن و حدیث ؛ واژگان کلیدی: آموزه‌ های تربیتی قرآن ؛ شیوه های بیانی ؛ آیات استدلالی.

فرمت این فایل (doc -word) است و قابل ویرایش می باشد. این مقاله برای ارائه به عنوان تحقیق دانشجویی و استفاده به عنوان منبع علمی مناسب می باشد. آیات به کار رفته در این فایل با استفاده از نرم افزارهای قرآنی درج شده و از این جهت مشکل بهم ریختگی متون در این فایل به وجود نیامده است. مرجع دانلود: معارف نت | پایگاه مقالات علوم قرآن و حدیث.

عنوان کامل مقاله: تحلیل شیوه های بیان استدلالی در آیات تربیتی قرآن

مشخصات مقاله تحلیل شیوه های بیان استدلالی در آیات تربیتی قرآن:

مشخصات نشر: دوفصلنامه آموزه های تربیتی در قرآن و حدیث؛ دوره ۵، شماره ۱، سال انتشار: ۱۳۹۸، صفحات ۱-۲۱؛ نویسندگان: فتحیه فتاحی زاده؛ مهناز امیرخانی؛ نعیمه سادات رضوی علوی؛ فاطمه ونکی.

نحوه ارجاع به این مقاله: فتاحی زاده، فتحیه و همکاران، «تحلیل شیوه های بیان استدلالی در آیات تربیتی قرآن»، دوفصلنامه آموزه های تربیتی در قرآن و حدیث، بهار و تابستان ۱۳۹۸، دوره ۵، شماره ۱، صفحات ۱-۲۱

مشخصات نویسندگان: ۱. فتحیه فتاحی زاده: استاد علوم قرآن و حدیث دانشگاه الزهرا، تهران. ۲. مهناز امیرخانی: دانشیار دانشگاه الزهرا ۳. نعیمه سادات رضوی علوی: کارشناس علوم قرآن و حدیث. ۴. فاطمه ونکی: دانشجوی دکتری دانشگاه الزهرا

فهرست بخشهای مقاله:

چکیده

مقدمه

مروری بر شیوه های بیانی استدلالی قرآن کریم

۱- تلقین و تحمیل به نفس

۲- اعطای بینش، تحریک ایمان و دعوت به آن

۳- محاسبه­ نفس

۴-زمینه سازی، تغییر موقعیت و ابتلا

۵- مبالغه در عفو و پاداش و پذیرش توبه

۵- معرفی الگو

۷- تکلیف به قدر وسع و مجازات به قدر خطا

۸- مرحله ای کردن تکالیف و تجدید نظر در آنها

۹- تزکیه و تعلیم حکمت

۱۰- بیان مهر و قهر و عطا و حرمان

نتیجه گیری

منابع

متن مقاله: 

صفحه ۱

تحلیل شیوه های بیان استدلالی در آیات تربیتی قرآن صفحه ۲

مقدمه

دوری از ریشه­‌ی آسمانی اخلاق و بی توجهی به خدا و آخرت که از پایه های اساسی معرفت انسانی به شمار می روند، از آفاتی است که به ایجاد شبهات و سست شدن پایه های اخلاق منجر شده است. در چنین شرایطی، طرح نظام فکری اسلام، اهمیت دارد. این نظام، نه به نظام های دیگر شباهت دارد و نه تلفیق با التقاطی از نظام های مختلف است. به طورکلی، نظام فکری اسلامی جنبه­ی تربیتی با ویژگی های معینی دارد.

قرآن کریم در آیات تربیتی، علاوه بر اسلوب های بلاغی مانند تصریح، تشبیه، کنایه و مجاز، از شیوه های استدلالی یعنی قیاس و استقراء و تمثیل نیز استفاده کرده است.

بلاغت آیات قرآن کریم و شیوه های منحصربه فرد بیانی آنها موجب شده که توجه به اسلوب های بلاغی و تعمیق در شیوه های بیانی آیات قرآن کریم، همواره مورد اهتمام قرآن پژوهان قرار گیرد.

بلاغت سخن، یکی از ابزارهای کارآمد در تأثیر کلام است. این موضوع، هنگامی که در زمینه­‌ی کلام تربیتی عنوان شود، معنای ژرف­تری می یابد؛ زیرا شیوہی بیان تربیت، نقش مهمی در تأثیر تربیت ایفا می کند.

شیوه های منطقی و استدلالی آیات تربیتی نیز از عناصر قابل تأمل در این آیات است؛ زیرا گفتار منطقی و ارائه­‌ی‌ دلیل برای یک امر، مخاطب را در پذیرش آن یاری می کند.

تحقیق پیش رو، تلاشی است برای آشنایی نزدیک تر با تربیت در قرآن کریم و سپس استخراج شیوه های بیان استدلالی در آیات تربیتی آن. به همین منظور، به ارائه‌­ی تعاریف کوتاهی از شیوه های بیان استدلالی پرداخته است.

پیداست که این شیوه ها در تأثیر تربیت بر مخاطب، اهمیت خاصی دارند و شیوه ای که قرآن برای القای این مفاهیم برگزیده است، برترین و اثربخش ترین آنهاست.

ضرورت پرداختن به بحث تربیت قرآنی بر کسی پوشیده نیست؛ اما در این زمینه، با وجود تلاش های فراوانی که صورت گرفته است، هنوز هم نیاز به پژوهش هایی با اصالت کامل در منابع و متون دینی، جامع و نوپردازانه وجود دارد؛ زیرا اکنون، هر قلمی می تواند نوشته ای در باب تربیت اسلامی رقم زند. این چنین است که تکرار مکرر در آثار مربوط به تربیت اسلامی، فراوان دیده می شود.

به این منظور، اگرچه تلاش های درخور توجهی صورت گرفته و آثار پرباری تدوین شده است؛ اما بیشتر آنها، یا تخصصی و علمی نیست و یا بر پایه­ی آموزه های اسلامی بنا نشده است و هنوز تعلیم و تربیت اسلامی، در ابتدای راه پر فراز و نشیب خویش است و این می طلبد که پژوهشگران متعهد همت کنند و نظام تربیتی اسلام را به گونه ای به سامان و درخور تقدیر عرضه نمایند؛ زیرا هیچ یک از این آثار، آیات تربیتی را از حیث شیوه های بیان بررسی نکرده اند.

تحقیق حاضر بر آن است تا با انجام این بررسی در حد وسع، نگاه دیگری را پیش روی تربیت در قرآن بگشاید. در میان کتب تربیتی نگارش یافته، کتاب نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تألیف خسرو باقری، تلاش نو و موفقی در زمینه­‌ی تربیت در اسلام است که در این نوشته، از شیوه­‌ی ارائه شده

تحلیل شیوه های بیان استدلالی در آیات تربیتی قرآن صفحه ۳

در این کتاب در تقسیم بندی روش های تربیتی استفاده شده است.

برای انجام این پژوهش، کتاب های تربیتی متعددی مطالعه و شیوه های آنها بررسی شد و پس از انتخاب یک شیوه، بارها قرآن کریم مورد مطالعه قرار گرفت و آیات تربیتی منطبق با شیوه های تربیتی ارائه شده، انتخاب شد و پس از معرفی یک الگوی طبقه بندی روش های تربیتی، نمونه هایی از آیات تربیتی قرآن که بر روش های تربیتی معرفی شده، قابل انطباق باشد، ذیل هر شیوه ذکرشده است و سعی بر آن است که آیات ذیل هر شیوه، در عین رعایت اختصار، به حد کفایت ارائه شود. پس از آن، آیات یاد شده، از جهت شیوه های استدلالی بررسی شده اند.

درنهایت، به این سؤال پاسخ داده می شود که شیوه های بیان استدلالی در آیات تربیتی قرآن کدام است؟

۱- مروری بر شیوه های بیانی استدلالی قرآن کریم

در آیات استدلالی، شیوه های بیان مختلف است. بعضی از این شیوه های بیانی- استدلالی عبارت است از:

۱-۱. تلقین و تحمیل به نفس که حالتی اجباری دارد؛ از این رو، مطلوب تر آن است که با ذکر یک علت، متربی برای پذیرش این اجبار آماده شود.

۱ – ۲. اعطای بینش، تحریک ایمان و دعوت به آن که تلقى آدمی را از امور دگرگون می کند و احساس مسئولیت و الزامی درونی در وی برپا می سازد.

۱ – ۳. محاسبه­‌ی نفس که مداومت و محافظت بر عمل را میسر می سازد.

۴-۱. زمینه سازی، تغییر موقعیت و ابتلا که امکان شکل گیری ها و شکل دهی های مطلوب را در آدمی بالا می برد.

۵-۱. مبالغه در عفو و پاداش و پذیرش توبه که بر اصل فضل مبتنی است.

۶-۱. معرفی اسوه.

 ۷-۱. تکلیف به قدر وسع، مجازات به اندازه­ی خطاء.

 ۱ – ۸. مرحله ای کردن تکالیف و تجدید نظر در آنها که نشان دهنده­ی این است که مربی، تنها باید به وسع مخاطب خویش نظر بدوزد.

۹-۱. تزکیه و تعلیم حکمت که طغیانهای نفسانی را مهار می کند که مانع اندیشه و تعقل است.

۱- ۱۰. بیان مهر و قهر و عطا و حرمان که مایه­ی تحکیم پیوند تربیتی است.

۱ – ۱. تلقین و تحمیل به نفس

تلقین به نفس به این معناست که از طریق به زبان آوردن سخن معینی، تغییری به مقتضای آن در ضمیر پدید آید و یا با آشکار ساختن فعلی در اعضا و جوارح، سایه و طنین آن عمل را به درون بیفکنیم. هرگاه دو گونه تلقین قولی و فعلی در هم آمیزد، تأثیری مضاعف به بار می آورد (نک: باقری، ۱۳۷۴، ص ۶۸-۷۰).

روش شناسی بیان استدلالی در آیات تربیتی قرآن صفحه ۴

در تحمیل به نفس نیز، باطن انسان توسط ظاهر وی ساخته می شود؛ اما در تلقین، باطن انسان لزوم گریزنده و بی رغبت نیست، درصورتی که در تحمیل به نفس چنین فرضی ملحوظ است (نک: همان، ص ۷۰-۷۳).

آنچه در آیات این دو شیوه‌­ی تربیتی دیده می شود، بیشتر شیوه‌ی استدلالی آنها است. گویی بنا به ذات تلقین و تحمیل که حالت اجباری دارند، مطلوب تر آن است که با ذکر یک سبب، متربی را برای پذیرش این اجبار آماده کند.

هنگامی که فردی می خواهد بپذیرد که آگاهانه و با دست خود، عملی را بر اعضا و جوارح خویش تحمیل کند، معمولا با دشواری همراه است و احتمال دارد که متربی از آن سرباز زند؛ اما در صورتی که حداقل یک علت برای این عمل اجباری داشته باشد، با رضایت درونی آن را انجام می دهد و به پذیرش آن گردن می نهد؛ به عنوان مثال در آیه ای می فرماید:

«ای کسانی که ایمان آورده اید! صدایتان را بلندتر از صدای پیامبر نکنید و هم چنانکه برخی از شما با برخی دیگر بلند سخن می گویید با او به صدای بلند سخن نگویید، مبادا بی آنکه بدانید، کرده هایتان تباه شود»(حجرات، ۲).

این آیه شامل یک استدلال است. روند استدلالی که از این آیه می توان استنباط کرد، چنین است:

1. اگر صدایتان را در برابر پیامبر بالا ببرید یا مغرضید یا بی غرض.

٢. اگر مغرضانه و عامدانه چنین کنید، شأن پیامبر را انکار کرده اید و اگر بی غرض چنین کنید، پیامبر را آزرده اید.

٣. اگر شأن پیامبر را انکار کنید، کافرید و اگر پیامبر را بیازارید، بنابر آیات ۶۱ توبه و ۵۷ احزاب موجب خشم خدا شده اید.

۴. اگر کافرید، بنابر آیه‌­ی ۱۰۵ کهف و اگر موجب خشم خدا شوید، بنابر آیه­‌ی ۲۸ محمد عملتان نابود می شود.

پس اگر صدایتان را در برابر پیامبر بالا ببرید، عملتان نابود می شود. چنین شیوه­‌ی بیانی در آیات دیگری نظیر آیات ۲۲۱ بقره، ۱۹ نساء،۳۷ احزاب و ۱۸،۱۵ و ۱۹ لقمان نیز مشاهده می شود.

فریضه سازی یکی دیگر از شیوه های بیان است. این روش از اختصاصات شرایع الهی است که پاره ای از دستورالعمل های اساسی را که به کار بستن آنها برای تربیت انسان ضروری است، به عنوان فریضه قرار داده است. فریضه یعنی حکمی که انجام آن واجب است و به هیچ وجه تعطیل بردار نیست.

فریضه سازی در تربیت، تضمین کننده‌­ی مداومت و محافظت است؛ زیرا فریضه امری است که به هرحال باید انجام پذیرد و انجام پذیر بودن آن، بسته به فراهم آوردن شرایطی است که درباره‌­ی آن خواسته شده است. (نک: باقری، ۱۳۷۴، ص ۹۱-۹۲؛ نک: احمدی، ۱۳۶۴، ص ۱۷۳-۱۷۸)

بررسی شیوه های بیان استدلالی در آیات قرآن صفحه ۵

عللی که برای آیات این بخش ذکرشده است، نهایتا در این حد است که «این کار را انجام دهید؛ چون برای شما بهتر است و به سود شماست». این آیات، ساختار استدلال قیاسی دارند؛ اما دلایل آنها به خوب بودن یا بد بودنی بازمی گردد که خدا از آن خبر می دهد؛ به عنوان مثال، در آیه ای می فرماید:

«بر شما کارزار واجب شده است، درحالی که برای شما ناگوار است؛ و بسا چیزی را خوش نمی دارید و آن برای شما خوب است و بسا چیزی را دوست می دارید و آن برای شما بد است و خدا می داند و شما نمی دانید» (بقره، ۲۱۶). چنین شیوه‌ی بیانی در آیات دیگری نظیر آیات ۶ مائده، ۱۱۴ هود و ۴۵ عنکبوت نیز مشاهده می شود.

در موارد فوق، نوع استدلال ها به صورت قیاس اقترانی تنظیم شده است. البته در بسیاری موارد، همه­ی مقدمات قیاس ذکر نشده است و به صورت قیاسهای مضمر، ضمیر یا مرخم آمده است. در صورت سازی قیاس های یادشده، ناگزیر به افزودن مقدمات محذوف (صغرا یاکبرای حذف شده) و یا نتیجه­ی غیر مذکور شده ایم. بدیهی است در بیشتر قیاس های قرآنی با توجه به غنای مفاهیم و ایجاز قرآن، لازم است مقدمات عدیده ای را صورت بندی کرد و بالمآل با قیاسهای مرکب (شامل بیش از دو مقدمه)، سروکار خواهیم داشت.

۲-۱. اعطای بینش، تحریک ایمان و دعوت به آن

در روش اعطای بینش، سعی بر آن است که تلقی آدمی از امور دگرگون شود. ایجاد دگرگونی در تلقى افراد، از جمله لوازم قطعی تغییر رفتارها و اعمال آنان است؛ زیرا نوع تلقی و به عبارت دیگر، نحوه­ی ارزیابی امور، یکی از مبانی مؤثر در نوع رفتارها و اعمال است (نک: باقری ۱۳۷۴، ص ۷۵).

یکی از این آیات چنین است: «مثل آنچه آنان در زندگی این دنیا در راه دشمنی با پیامبر خرج می کنند، همچون مثل بادی است که در آن، سرمای سختی است که به کشتزار قومی که بر خود ستم کرده اند بوزد و آن را تباه سازد و خدا به آنان ستم نکرده، بلکه آنان خود بر خویشتن ستم کرده اند» (آل عمران،۱۱۷). بنا بر استدلال تمثیلی در این آیه می توان گفت:

1. انفاقی که انسان در آن امید نتیجه دارد؛ مانند بذر پاشیدن در زمین به امید ثمر دادن است.

۲. انگیزه­‌ی انفاق اگر غیر الهی باشد؛ مانند باد سوزناک و مخربی است که بر این زمین بوزد (نک: مکارم شیرازی ۱۳۷۴، ج۳، ص ۶۰).

٣. چنین بادی محصول را نابود می کند.

انفاقی که انگیزه­ی آن در غیر مسیر الهی باشد، ثمره اش نابود می شود؛ یعنی بی ثمر خواهد بود.

تحلیل شیوه های بیانی در آیات تربیتی قرآن صفحه ۶

مشابه چنین استدلالی در آیات ۲۴ سوره‌­ی یونس و ۲۰ سوره‌­ی حدید نیز مشاهده می شود.

آیات داخل در این شیوه، بیشتر استدلالی هستند؛ زیرا بر اساس بینش هایی که ارائه شده اند، نتیجه گیری می کند که در چنین شرایطی، باید ایمان بیاورید؛ به عنوان مثال آیه ای می فرماید:

کسانی که کفر ورزیدند، پنداشتند که هرگز برانگیخته نخواهند شد. بگو: آری، سوگند به پروردگارم! حتما برانگیخته خواهید شد، سپس شما را به حقیقت آنچه کرده اید قطعأ واقف خواهند ساخت و این بر خدا آسان است؛ پس به خدا و پیامبر او و آن نوری که ما فرو فرستادیم، ایمان آورید و خدا به آنچه می کنید، آگاه است» (تغابن، ۷ و ۸). جمله‌­ی دعوت کننده به ایمان در این آیه، نتیجه گیری از مضمون آیه قبلی است. به عبارت دقیق تر می توان گفت:

١. شما مبعوث می شوید و درنتیجه، به نیک و بد عملتان جزا داده می شوید.

٢. اگر کافر شوید، سزای بد می بینید.

کسی که می خواهد سزای نیک ببیند، باید ایمان بیاورد.

تحریک ایمان نیز از دیگر روش های تربیتی است. ایمان، فعلى ارادی و مبتنی بر اندیشه و تعقل است (نک: رحیمی ۱۳۸۹، ص ۱۴۸-۱۵۴). ایمان به معنی باور و اعتقادی است که عمیقا در وجود انسان رسوخ می کند.

به کارگیری شیوه‌­ی تحریک ایمان، احساس مسئولیت و الزام درونی را در آدمی برپا می کند که به سبب مبتنی بودن برایمان به خدا، آن را احساس تکلیف نیز می گویند؛ اما در این روش، قوہی محرکه، ایمان به خداست و آن نیز مستلزم فراتر رفتن از خودخواهی بسیط اولیه است. از این رو، گستره­‌ی بهره وری از این روش، محدود به کسانی است که ایمان به دل آنان راه یافته باشد.

روش پیشین، در عین حال، مقدمه و مدخلی بر این روش محسوب می شود؛ زیرا با تکیه بر خودخواهی اولیه، می توان به ایمان فراخواند و وقتی ایمان حاصل شد، با تکیه بر آن می توان به تکالیف فراخواند.

کسی که به خدا ایمان دارد، از نیروی بالقوه ای در درون خود برخوردار است که در حال سکون، حتی از خود او نیز پنهان است؛ اما اگر این نیرو به جنبش در آید، مظهر تحولات درونی عظیم و اقدامات چشمگیری خواهد شد و این در حالی است که حتی خود فرد، آنها را از خویش گمان نمی برد.

در این روش تربیتی، مقصود، پدید آوردن چنین جنبشی است که حاصل آن، احساس تکلیف و انگیختگی عمیق درونی است. با ظهور این احساس و انگیختگی که نمایشی از اراده و اختیار انسان است، امکان ایستادگی در برابر فشارها و مقتضیات محیطی و بلکه حرکت در برابر آن فراهم می آید (باقری، ۱۳۷۴، ص ۱۰۸-۱۰۹). آیات ۱۱۸ انعام،۱۳ توبه و ۳۶ احزاب از جمله آیاتی هستند که از این روش تربیتی بهره برده اند.

روش دعوت به ایمان نیز ناظر به ایجاد تحولی باطنی است و هرگاه چنین تحولی رخ دهد، آثار آن بر ظاهر آدمی و اعمال وی پدیدار خواهد شد.

در این روش، نظر بر آن است که با تکیه بر بینش های یادشده، جنبشی در عزم آدمی پدید آید و به این ترتیب، بینش به عقیده بدل شود و گره ریشه‌ی خود را در قلب افکند. از این رو، قرآن به اعطای بینش اکتفا نمی کند، بلکه انسانها

تحلیل روش های بیان استدلالی در آیات تربیتی قرآن صفحه ۷

را فرا می خواند تا به مقتضای آن بینش ایمان بیاورند و عزم و اراده ای بر انجام لوازم عملی آن اتخاذ کنند؛ زیرا بسیار پیش می آید که انسان دانسته هایی دارد؛ اما خود را ملتزم به لوازم عملی آن نمی کند. در روش دعوت به ایمان، بنا بر آن نیست که علم تازه ای به انسان عطا شود، بلکه انگیختن او به التزام نسبت به آنچه می داند، مدنظر است.

همین انگیختن به عزم، گاه طریقه‌ای است که فرد را به حرکت درمی آورد و او را آماده­‌ى التزام می سازد. روش دعوت به ایمان، ناظر به ایجاد تحولی باطنی است و هرگاه چنین تحولی رخ دهد، آثار آن بر ظاهر آدمی و اعمال وی پدیدار خواهد شد (نک: همان، ص ۸۶-۸۷).

آیات ۴۷ و ۱۳۶ نساء و ۷-۸ تغابن از جمله آیاتی هستند که روش دعوت به ایمان در آنها مشاهده می شود.

همان گونه که مشاهده شد، ساختار استدلالی آیات یادشده، همگی از نوع استدلال قیاسی است. در این آیات، معمولا با یک گزارہی شرطی و گزارهای حملی (به صورت وضع مقدم و یا رفع تالی مواجه می شویم. استفاده از قیاس های استثنایی در این موارد بیشتر به چشم می خورد.

۱ – ۳. محاسبه­‌ نفس

محاسبه­‌ی نفس عبارت است از ارزیابی اعمال و نیت های پنهان در آنها. محاسبه‌ی خویش با توجه به ویژگی هایی که در تربیت اسلامی برای آن ذکرشده، شیوه ای است که مداومت و محافظت بر عمل را میسر می سازد (نک: همان، ص ۹۲-۹۴).

آیه ای در این زمینه مشهور است و آیات دیگری که از نظارت خداوند بر اعمال و رفتار انسان حکایت دارد و از روز جزا و حاضر و مجسم شدن اعمال در آن روز سخن می گوید و یا انسان را به پروای الهی و تقوا فرامی خواند، نیز از این قبیل به حساب می آید:

ای کسانی که ایمان آورده اید! از خدا پروا دارید و هرکسی باید بنگرد که برای فردا ای خود از پیش چه فرستاده است و باز) از خدا بترسید. در حقیقت، خدا به آنچه می کنید، آگاه است» (حشر، ۱۸).

گفتنی است که می توان عبارت تتمه­‌ی آیه را به عنوان ذکر یک علت برای عبارات پیش از آن محسوب کرد (نک: قرشی ۱۳۷۷، ج۱۱، ص ۱۰۷؛ طباطبایی ۱۴۱۷، ج۱۹، ص ۲۱۹).

1. خداوند به اعمال نیک و بد شما آگاه است.

 ۲. در آخرت، همه­‌ی اعمال ریز و درشت و پنهان و پیدای شما را برایتان حاضر می کند.

پس از خدا بترسید و مراقب اعمالتان باشید و خود، نیک و بد آن را محاسبه کنید.

با توضیحاتی که داده شد، به کارگیری قیاس های اقترانی در این نوع استدلالها مشهود است بدیهی است که در صورت سازی این گونه قیاسها، گاهى تقدم و تأخر آیات به گونه ای است که

تحلیل روش های بیان استدلالی در آیات تربیتی قرآن صفحه ۸

تتمه­‌ی آیه به عنوان یکی از مقدمات استدلال لحاظ می شود.

.

۴-۱. زمینه سازی، تغییر موقعیت و ابتلا

حالات و اعمال آدمی در بستر شرایط و موقعیت ها می روید. از این رو، شرایط و موقعیت های مختلف، حامل بالقوگی های متفاوت در شکل دهی حالات و اعمال انسان است.

انتخاب و تنظیم مناسب زمینه ها و شرایط، به مثابه عامل تسهیل کننده ای است که امکان شکل گیری ها و شکل دهی های مطلوب را بالا می برد. در روش زمینه سازی، همین امکانات بالقوه مدنظر است. طبق این روش، باید شرایطی را که تسهیل کننده­‌ی حالات و رفتارهای مطلوب یا نامطلوب است، از پیش، به نحو مقتضی دگرگون کرد (نک: باقری، ۱۳۷۴، ص ۹۶-۹۹)

در بخشی از آیات این روش، خداوند انسان را به پیشگیری از وقوع حادثه ای توصیه می کند. این آیات معمولا با ذکر علت همراهند.

«ای کسانی که ایمان آورده اید! از غیر خودتان، دوست و همراز مگیرید. آنان از هیچ نابکاری در حق شما کوتاهی نمی ورزند. آرزو دارند که در رنج بیفتید. دشمنی از لحن و سخنشان آشکار است و آنچه سینه هایشان نهان می دارد، بزرگ تر است.

در حقیقت، ما نشانه های دشمنی آنان) را برای شما بیان کردیم، اگر تعقل کنید. هان! شما کسانی هستید که آنان را دوست دارید و حال آن که آنان شما را دوست ندارند و شما به همه­‌ی کتاب ها ای خدا ایمان دارید و چون با شما برخورد کنند، می گویند: “ایمان آوردیم” و چون با هم خلوت کنند، از شدت خشم بر شما، سر انگشتان خود را می گزند. بگو: “به خشم خود بمیرید” که خداوند به راز درون سینه ها داناست.

اگر به شما خوشی رسد، آنان را بدحال می کند و اگر به شما گزندی رسد، بدان شاد می شوند و اگر صبر کنید و پرهیزگاری نمایید، نیرنگشان هیچ زیانی به شما نمی رساند. یقینا خداوند به آنچه می کنند، احاطه دارد» (آل عمران،۱۱۸-۱۲۰).

در ابتدای آیه­‌ی اول می فرماید که با غیر خودی ها و غیر مسلمانان (معاند) دوستی نکنید و برای همین یک عبارت، ادامه‌­ی آیه و دو آیه پس از آن را به ذکر علت برای این نهی اختصاص می دهد.

١. کسانی که هم کیش مسلمانان نیستند، در نابکاری نسبت به آنان کوتاهی نمی ورزند.

٢. کسانی که هم کیش مسلمانان نیستند، آرزوی در رنج افتادن آنان را دارند.

٣. دشمنی آنان با مسلمانان بسیار است و با وجود تلاش در پنهان کردنش، باز هم در لحن کلامشان آشکار می شود.

۴. آنان مسلمانان را دوست ندارند.

۵. آنان پشت سر مسلمانان، رفتار دوگانه ای نسبت به حضورشان دارند و عداوتشان در غیاب ایشان آشکار می شود.

۶. آنان از خوشی مسلمانان ناراحت می گردند و از ناراحتی ایشان شاد می شوند.

۷. کسانی که چنین خصوصیاتی دارند، شایستگی دوستی و همراز بودن با مسلمانان را ندارند.

۸. غیر هم کیشان با مسلمانان نسبت به ایشان چنین هستند…

متن ادامه دارد… برای دریافت فایل word این مقاله از طریق گزینه خرید اقدام نمایید.

راهنمای خرید فایل:

برای دانلود این فایل از طریق گزینه «خرید» اقدام نمایید. بلافاصله پس از پرداخت، لینک دانلود فایل نمایش داده می شود. همچنین، لینک دانلود فایل خریداری شده از طریق ایمیل برای کاربر ارسال می گردد(توجه نمایید در مرحله تکمیل فرم خرید فایل، آدرس ایمیل خود را به درستی وارد نمایید). در صورت بروز هرگونه مشکل برای خرید یا دانلود این فایل، درخواست خود را از طریق ایمیل، یا پیامرسانهای تلگرام یا ایتا برای ما ارسال نمایید:

ID تلگرام و ایتا: fatahi3@           ایمیل: fatahi668@gmail.com

مقالات مشابه با موضوعات شیوه های بیان استدلالی و آیات تربیتی قرآن:

رفتارسازی زبان ؛ رویکردی قرآنی

چیستی،چرایی و چگونگی زبان قرآن

هنر سازه‏ ها در آیات تربیتی قرآن کریم (با تاکید بر نظریه تقابل های دوگانه)

واژگان و اصطلاحات پرتکرار مقاله: شیوه های بیانی ؛ آیات استدلالی ؛ بیان استدلالی ؛ آیات تربیتی ؛ زبان قرآن ؛ تعلیم و تربیت

عناوین مشابه جستجو شده:

اسلوب بیان استدلالی قرآن

روش های بیان استدلالی قرآن

زبان آیات قرآن در مورد تعلیم و تربیت

دانلود مقاله آماده در مورد زبان قرآن

دانلود تحقیق آماده در مورد زبان قرآن

شیوه های بیانی استدلالی قرآن کریم

دانلود مقاله آماده در مورد تعلیم و تربیت

شیوه های بیانی استدلالی در زبان قرآن

دانلود تحقیق آماده در مورد تعلیم و تربیت

روش شناسی بیانی استدلالی قرآن کریم

روش شناسی زبان آیات تربیتی قرآن کریم

دانلود مقاله آماده در مورد آیات تربیتی قرآن

دانلود تحقیق آماده در مورد آیات تربیتی قرآن

روش های بیان استدلالی در آیات تربیتی قرآن

دانلود فایل word مقاله در مورد آیات تربیتی قرآن

معارف نت | پایگاه مقالات علوم قرآن و حدیث

انتهای پیام مقاله: تحلیل شیوه های بیان استدلالی در آیات تربیتی قرآن

مطالعه بیشتر