عنوان: تبیین تحلیل رابطه متن و مخاطب در پیام‌ های قرآن

.

نویسندگان: فتحیه فتاحی زاده؛ مرضیه ذاکری؛ حسین بخشعلی سلطانی

.

نوع مقاله: علمی پژوهشی

.

چکیده

قرآن کریم و اساساً هر متنی، محصول یک گفتمان است. تحلیل این گفتمان مؤید نقش‌آفرینی سه مؤلفه اصلی متن، مؤلف و مخاطب در خلق این گفتمان است؛ در عین اینکه تحلیل گفتمان از مؤلفه متن آغاز می‌‌شود، نیت‌مندی فرستنده (مؤلف) از شکل‌گیری این متن، اثرگذاری بر مخاطب (فهمنده‌ مدار) در بالاترین سطح است. ازاین‌رو به‌ موازات بهره‌ گیری از زبان معیار در ارائه پیام‌ های متن، از زبان خلاقانه استفاده می‌‌کند تا پیام را در سطحی مطلوب، برجسته ساخته و آن را با هدف رهنمون ساختن مخاطب به مشارکت در فهم و درک متن سامان‌دهی کند.

پیام‌های به زبان معیار، سطح فهم تعبیریِ مخاطب را به سبب شناخت‌دهی و تغییر نگرش در او و پیام‌ها در قالب زبان تمثیل، سطح فهم تأویلیِ او را با هدف تغییر در رفتارش نشانه رفته است. به‌رغم غالبیت نقش زیبایی‌آفرینیِ متن قرآن (برجسته‌سازی) که مخاطب را به تکاپو وامی‌دارد تا بتواند با متن ارتباط برقرار سازد، موانع شخصیتی، معرفتی و فرهنگی- اجتماعی، مانع از آن می‌‌شوند که مخاطب، فعالانه در امر دریافت پیام شرکت کند. ازاین‌رو در مواجهه، درک و حفظ پیام، گزینشی عمل می‌‌کند.

کلیدواژه ها: قرآن کریم؛ تحلیل گفتمان قرآن؛ متن؛ برجسته‌ سازی؛ مخاطب؛ موانع اثرپذیری