تبیین منطقی وحدت‌ گرایانه حکمت متعالیه از عدالت قرآنی (با تاکید بر آیه ۲۵ سوره حدید)

عنوان مقاله: تبیین منطقی وحدت‌ گرایانه حکمت متعالیه از عدالت قرآنی (با تاکید بر آیه ۲۵ سوره حدید)

.

نویسنده: سید مجید ظهیری

.

سال انتشار: ۱۳۹۵      سطح مقاله: علمی پژوهشی

.
چکیده

این مقاله سه وجه قرآنی، حکمی و منطقی دارد و از این جهت، مقاله‌ای میان‌ رشته‌ ای محسوب می‌شود. در وجه قرآنی ضمن تأکید بر موردپژوهی آیه ۲۵ سوره حدید، نتیجه احصای کامل آیات قرآن که شامل واژه‌ های قسط و عدل و مشتقات آنها هستند، مورد بهره‌برداری قرار گرفته است. از جهت حکمی، رویکرد وحدت‌ گرایانه صدرالمتالهین شیرازی نسبت به مراتب هستی مبنای پژوهش می‌باشد. وجه منطقی پژوهش نیز بر اساس دستگاه فازی تبیین شده است.

در حکمت متعالیه کامل‌ترین ظهور نفس انسانی آن‌گاه تحقق می‌یابد که ملکه عدل میان همه قوا و شؤون آن برقرار باشد. از این‌رو نفس انسان کامل رکن رکین صورت باطنی‌اش عدل است. این یافته‌های حکمی-تفسیری تبیین‌های منطقی متناسب طلب می‌کنند. منطق ارسطویی ـ سینوی قدرت تبیین‌کنندگی این بخش از یافته‌های حکمت متعالیه و آرای تفسیری متناظر با آنها را ندارد. بدین جهت باید کاستی‌های این منطق را یا با تکمیل و ترمیم جبران نمود، و یا به منطق‌های توسعه‌ یافته و جایگزین جدید اندیشید.

در این مقاله از دستگاه فازی، خوانشی اصلاح شده برای تبیین مناسب منطقی حقیقت مجرد مادی نفس مطرح شده است؛ به‌وجهی که به ام‌ القضایا در حکمت متعالیه (یعنی استحاله اجتماع نقیضین) نیز آسیبی وارد نشود.

کلیدواژه‌ها: عدل؛ عدالت پژوهی؛ وحدت؛ کثرت؛ عدالت تشکیکی؛ منطق تشکیکی

.

عنوان مقاله [English]

Logical-Monistic Explanation of Transcendental Philosophy of the Qur’ānic Justice (With an Emphasis on Verse 25 of Sūrat al-Ḥadīd)

چکیده [English]

This article has three Qur’ānic, philosophical, and logical aspects and thus, it is regarded as an interdisciplinary article. In its Qur’ānic aspect, while emphasizing on the case-study of verse 25 of Sūrat al-Ḥadīd, the result of full enumeration of the verses of the Qur’ān, which include the words equity (qisṭ), justice, and their derivatives, is put into practical use.

In view of the philosophical aspect, the monistic approach of Ṣadr al-Dīn Shīrāzī toward the stages of being is used as the research basis. The logical aspect of the research is explained according to the fuzzy system. In transcendental philosophy, the most perfect manifestation of human soul (nafs) will be fulfilled when the disposition of justice is maintained in all its faculties and concerns. Thus, the firm column of the innate aspect of the perfect man’s soul is justice. These philosophical-exegetical findings demand proper logical explanations.

The Aristotelian-Avicennian logic does not have the power to explain this section of the findings of transcendental philosophy and the exegetical opinions corresponding to them. Therefore, the shortcomings of this logic are either to be compensated by completion and amendment or new developed and substituted should be thought of. In this article, an amended reading is brought up from the fuzzy system for a proper logical explanation of the abstract material truth of the soul, in such a way that no damage is done to the mother of dispositions (i.e., transmutation of the conjunction of two contradictions).

مطالعه بیشتر