تجلی قرآن کریم در دیوان ادیب ‏الممالک فراهانی

تجلی قرآن کریم در دیوان ادیب ‏الممالک فراهانی

تجلی قرآن کریم در دیوان ادیب ‏الممالک فراهانی

نویسنده:  علی جهانشاهی افشار

چکیده

مردم ایران که ندای حیات بخش اسلام را با گوش جان شنیدند، با اشتیاق تمام این فرهنگ را پذیرفتند؛ فرهنگی که قرآن کریم، جامع تمامی ویژگی­ های آن بود. شوق آراستگی به قرآن و آداب قرآنی نیز در در جنبه های مختلف زندگی ایرانیان از جمله عرصۀ شعر و ادب فارسی راه یافت و شاعران ادب فارسی از همان آغاز با بهره­ گیری از آیات قرآن کریم به صورت­های مختلف با اشاره به آیات قرآنی و استفاده از معنی و مفهوم آنها بلاغت و فصاحت خویش را نشان دادند و سخن خویش را به مضامین و لطایف قرآنی آراستند و علاوه بر تاثیرپذیری از جنبه های محتوایی و مضمونی، در بُعد بلاغت نیز از اسلوب و شیوۀ بیان کلام وحی تاثیر پذیرفتند و گفتار خویش را زیبایی و ارج بخشیدند.

ادیب الممالک فراهانی از جملۀ شاعرانی است که تاثیرپذیری از قرآن را می توان یکی از خصایص سبکی سخن او به شمار آورد که اشارات قرآنی به صورت های مختلف وامگیری، اقتباس، تلمیح، حلّ، ترجمه و تاثیرپذیری تصویری به وفور در شعر او تجلی یافته است. در پژوهش حاضر، اَشکال گوناگون تأثیرپذیری ادیب الممالک از قرآن کریم بررسی و شواهد مربوط استخراج و طبقه­ بندی شده است. در میان اشکال مختلف، وامگیری و اقتباس بیشترین بسامد و تأثّر تصویری و ترجمه پایین­ ترین بسامد را داراست.

واژگان کلیدی: تاثیر قرآن؛ شعر فارسی؛ ادیب الممالک فراهانی ؛ اثرپذیری واژگانی؛ اثرپذیری گزاره ­ای

سطح مقاله: علمی پژوهشی

عنوان مقاله [English]

Manifestations of the Holy Qur’an in Adib-al-Mamalek Farahani’s Divan

چکیده [English]

Iranian people accepted Islam wholeheartedly when they heard the reviving call of this religion. All features of the Islamic culture are displayed in the Holy Qur’an.

The enthusiasm to be adorned by the Qur’an and Qur’anic rites also found way to different aspects of Iranians’ lives including Persian poetry and literature. Persian poets, using the Holy Qur’an ayahs, presented their oratory in various forms with reference to the Qur’anic ayahs and their meanings and decorated their words with Qur’anic concepts and subtleties. And besides being influenced by the content and themes, they were affected by the Qur’anic method of expression, adding beauty and greatness to their speech.

Adib-al-Mamalek Farahani is one of the poets whose Qur’anic influence can be considered as one of his stylistic characteristics. Qur’anic references in his poetry are abundantly visible in the form of borrowing, adaptation, allusion, hal (unstringing), translation and pictorial influence. The present study extracted and categorized different forms of Adib-al-Mamalek Farahani’s influence from the Qur’an and the related evidence. Among these forms, borrowing and adaptation are the most, and pictorial influence and translation are the least frequent.

کلیدواژه‌ها [English]

Qur’anic influence, Persian poetry, Adib-al-Mamalek Farahani, lexical influence, propositional influence

مطالعه بیشتر