تحلیل تحولات پدیدآمده در مفهوم‌ شناسی تفسیر اجتماعی قرآن کریم

عنوان مقاله: تحلیل تحولات پدیدآمده در مفهوم‌ شناسی تفسیر اجتماعی قرآن کریم

.

نویسندگان: روح اله ناظمی ؛ کاظم قاضی زاده ؛ عبدالرضا زاهدی

.

سال انتشار: ۱۳۹۵   سطح مقاله: علمی پژوهشی

.
چکیده

هدف این پژوهش شناسایی تحولات رخ‌ داده در نظرگاه‌ های تفسیرپژوهان پیرامون مفهوم تفسیر اجتماعی قرآن است و به‌ دنبال پاسخ این پرسش است که آیا تلقی تحلیل‌گران، روش‌ ها و گرایش‌ های تفسیری درباره این گرایش نوپدید، بسان خودِ این پدیده، در طول سده اخیر دستخوش فراز و فرود و در نهایت کمال گردیده است؟

مهم‌ترین دستاورد این پژوهش نیز چنین است: چیستی تفسیر اجتماعی در نگاه تفسیرپژوهان نخست، مفهومی بسیط و تنها در قواره یکی از تأثیرات تحولات فرهنگی و اجتماعی جوامع مسلمان بر اندیشه و سپس آثار تفسیری مفسران معاصر است و کارایی آن تنها به تلاش برای برقراری سازگاری میان آیات قرآن و نیازهای نوین جوامع مسلمان خلاصه می‌شود (تفسیر تطبیقی).

این تلقی در گام پسین خود، علاوه بر مفهوم بسیط نخستین و کارایی محدود آن، عبارت از گرایشی می‌شود که با تمامی مسائل مرتبط با حیات فردی و اجتماعی مسلمانان ارتباط می‌یابد و غایت خود را اثبات صلاحیت و کفایت قرآن برای هدایتگری نوع انسان قرار می‌دهد (تفسیر هدایتی). در فرجام و در گام سوم، تفسیر اجتماعی به معنای دانشی میان‌ رشته‌ ای و مرتبط با گزاره‌های علم جامعه‌ شناسی نیز مطرح می‌شود.

کلیدواژه‌ها: تفسیر اجتماعی؛ تفسیرپژوهی؛ تفسیر تطبیقی؛ تفسیر هدایتی؛ نظریه‌پردازی اجتماعی

.

عنوان مقاله [English]

An Analysis of the Developments Progressed in Exploring the Concept of Social Exegesis of the Holy Qurān

چکیده [English]

The present research aims at identifying the developments progressed in the concept of social exegesis of the Qurān from the exegetes” perspectives. This question is to be probed that whether the methologists” and interpretation fields analysts” understandings from social exegesis of the Qurān as a new phenomenon have been subject to fluctuations and ultimately have been evolved in the recent century or not.

The most impressive achievement of this research is to study the nature of social exegesis of the Qurān from exegesis scholars’ viewpoint as a broad concept which is solely realized in the shape of the Muslim community socio-cultural developments effects on the contemporary exegetes” works whose function is to adapt the verses of the Qurān to the new needs of Muslim societies (adaptive exegesis).

Besides its primary extended meaning and its limited scope, such an interpretation includes all the aspects of individual and social lives of Muslims in the first step which positions its ultimate goal to prove the efficacy and sufficiency of the Qurān to guide the humankind (directive exegesis). By the end and in the third step, social exegesis is regarded to be an interdisciplinary field of study which is related to the propositions expressed in sociology as well.

کلیدواژه‌ها [English]

Social Commentary, Quranic Exegesis, Comparative Exegesis, Guiding Exegesis, Social Theorizing

مطالعه بیشتر