تحلیل تحول آراء تفسیری مفسران بر اساس مفهوم گفتمان

نویسندگان: دکتر جعفر نکونام ، سجاد محمد فام

چکیده

با بررسی تفاسیر قرآن کریم با این رخداد مواجه می­شویم که فهم و تفسیر برخی از مفسران درباره برخی از آیات در دوره ­های پیشین، به گونه­ای بوده و امروزه تفاوت پیدا کرده است. این رخداد این پرسش­ها را شکل می­دهد که اساساً چرا چنین اختلاف نظر و تحول آرائی در فهم و تفسیر برخی آیات قرآن کریم به وجود می­آید؟ و چگونه می­توان تبیین و توضیح علمی برای چنین رخدادی ارائه کرد؟ در پاسخ به این پرسش محققان قرآنی غالباً از عوامل معرفتی سخن گفته و کمتر به عوامل غیر معرفتی پرداخته اند.

از جمله عوامل غیر­معرفتی تأثیرگذار در تغییر و تحول آراء مفسران، مفهوم گفتمان مطرح در زبان شناسی است. در این پژوهش تحول صورت گرفته در تفسیر آیاتی از قرآن کریم در دوره معاصر نسبت به دور­ه ­های پیشین با استفاده از مفهوم گفتمان بررسی شده است. نتایج به دست آمده نشان­گر این است که در دوره معاصر، شکل ­گیری گفتمان­های جدید موجب تحول در فهم و تفسیر مفسران معاصر شده است.

واژگان کلیدی: روش تفسیری ، زبان شناسی، اصلاح‌ گری، انسان‌ گرایی، پلورالیسم، علم گرایی

سطح مقاله: علمی پژوهشی