تحلیل خطبه فتنه نهج‌ البلاغه براساس مبانی نقد فرمالیسم

عنوان مقاله: تحلیل خطبه فتنه نهج‌ البلاغه براساس مبانی نقد فرمالیسم

.
نویسندگان: علیرضا روستایی ؛ ساجد زارع ؛ حمید احمدیان

.

سال انتشار: ۱۳۹۷    سطح مقاله: علمی پژوهشی

.
چکیده

فرمالیسم یا همان صورت‌ گرایی یکی از جدیدترین مکاتب نقد ادبی است که در قرن بیستم ظهور کرد. ارزش زیباشناختی یک اثر ادبی از نگاه فرمالیستی در درجه نخست مبتنی بر شیوه به‌کارگیری فرم واژگان، عبارت‌ها و کیفیت ساختار متن می‌باشد. پژوهش حاضر با تکیه بر مبانی مکتب صورت­ گرایی و با رویکردی تحلیلی، «خطبه فتنه» در نهج‌ البلاغه را مورد بررسی قرار داده است. ساختار و فرم عبارات در این جستار از سه منظر واژگانی، آوایی و نحوی- صرفی، تحلیل شده است.

هدف از انجام این پژوهش تبیین میزان خلاقانه بودن فرم واژگان، جملات و نقش آن در رساندن مضمون خطبه و برانگیختگی مخاطب می‌باشد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که با اتخاذ شگرد قاعده‌ افزایی، از گذر تناسب معنایی، تکرار و تقابل واژگان در قالب ساخت ترکیبات تازه، انسجام خاصی در متن حاکم شده است. ‌

ضرب‌ آهنگ آوایی واژگان با تکرار برخی از حروف که ارتباط معنایی مستقیمی با مضمون متن دارند، مفهوم را به شکلی ملموس و قابل فهم به مخاطب انتقال می‌دهد؛ همچنین تکرار ساخت‌ های نحوی مشترک و جملات اسمیه کوتاه، تکرار ادوات تاکید و قسم به‌عنوان یکی از عوامل برجسته‌ ساز متن، زمینه را برای جلب توجه بیشتر مخاطب فراهم ساخته و به نحو اعجاب‌ برانگیزی با مضمون کلی خطبه تناسب و هم‌خوانی دارد.

کلیدواژه ها: تحلیل فرمالیستی؛ خطبه فتنه؛ برجسته‌ سازی؛ قاعده‌افزایی

عنوان مقاله [English]

A Formalistic Critical Analysis of the ‘Fetneh Sermon’ in Nahj al-Balagha

.
چکیده [English]

Formalism is one of the most recent schools of literary criticism of the 20th century. The aesthetic value of a literary work, in a formalistic view, is primarily in its appropriate choice of lexical items, expressions and the quality of its structures. The present study enjoyed an analytical approach to analyze the ‘Fetnen Sermon’ in Nahj al-Balagha on the basis of the principles of formalism. Therefore, the structures and forms of the expressions were analyzed within three frameworks of morphology, phonology and syntax.

The main objective, hence, was to define the extent of creativity of lexical forms and sentences and the role they played in conveying the meaning and exciting the audience. The findings of the study revealed that the syntactic structure of the sentences, choice and order of words and sentences, rhetorical devices and melody of the words were totally tuned to the content of the Sermon, leading to the induction of the content to the addressee.

کلیدواژه ها [English]

content, defamiliarization, Fetnah Sermon, foregrounding, form, formalistic analysis

مطالعه بیشتر