تحلیل زبان‌ شناختی واژه های «حمد» و «شکر» در آیات قرآن کریم بر پایه الگوی ارتباطی یاکوبسن و رده‌ بندی کولماس

عنوان مقاله: تحلیل زبان‌ شناختی واژه های «حمد» و «شکر» در آیات قرآن کریم بر پایه الگوی ارتباطی یاکوبسن و رده‌ بندی کولماس

.

نویسندگان: روح الله یعقوبی ؛ عالیه کرد زعفرانلو کامبوزیا

.

سال انتشار: ۱۳۹۶          سطح مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

در پژوهش حاضر از دو الگوی زبان‌ شناختی برای تحلیل آیاتی که به عمل شکرگزاری اشاره کرده‌اند، استفاده شد. ابتدا الگوی ارتباطی رومن یاکوبسن (۱۹۶۰)، برای رابطه بین خالق هستی و مخلوق به کارگرفته شد. در این الگو به طور معمول پیام­رسانی بین فرستنده و گیرنده پیام در ارتیاط بین انسان­ها تحلیل می­شود. همچنین، انواع شکرگزاری در آیات قرآن کریم با استفاده از الگوی رده ­بندی کولماس (۱۹۸۱) بررسی شد. داده­ ها با استفاده از نرم‌ افزارها و تارنماهای مربوط، از قرآن کریم و ترجمه‌ آن استخراج گردید.

در این پژوهش فقط آیاتی که در آنها حمد و شکر در قالب انجام عمل شکرگزاری به کار رفته­اند مدنظر بوده است. از نظر فراوانی مشخص شد که دو واژه حمد و شکر به ترتیب ۶۸ و ۷۵ بار در قرآن کریم ذکر شده است، که از این میان فقط در آیات ۳۰ و ۱۵۸ سوره بقره، آیه‌ ۳ سوره اسراء و آیه ۱۳ سوره رعد به عمل حمد و شکرگزاری اشاره شده است، که به بیان دیگر رابطه‌ای بین دو طرف شاکر و مشکور فرض شده است. در این ۴ آیه، فرشتگان، خداوند متعال، حضرت نوح (ع)، و رعد، در مقام فرستنده پیام یا شکرگزار ظاهر شده‌اند. همچنین مشاهده شد که این چهار نوع شکرگزاری با توجه به رده­ بندی کولماس، در طبقه اول و سوم انواع شکرگزاری قرار گرفته اند.

کلیدواژه‌ها: الگوی یاکوبسن؛ رده‌ بندی کولماس؛ حمد و شکر؛ قرآن؛ زبان‌ شناسی

مطالعه بیشتر