عنوان مقاله: تحلیل محتوای سه خطبه غدیر با رویکرد لایه‌ شناسی مضمونی
.

نویسندگان: محمد جانی پور ؛ فتحیه فتاحی زاده ؛ سیده زینب حسینی زاده  

سال انتشار: ۱۳۹۷       سطح مقاله: علمی پژوهشی

کلیدواژه ها: خطبه غدیر ؛ نقد حدیث ؛ تحلیل محتوا؛ تحلیل مضمونی؛ لایه‌شناسی مضمونی

چکیده
خطبه غدیر به مثابه یکی از مهم‌ترین و آخرین سخنان پیامبر اکرم (ص)، پیام‌های مهمی را در خود گنجانده و مطالعه آن برای آشنایی با ماهیّت دین اسلام و ارکان اصلی آن ضروری است. با این وجود، نقل تاریخی این خطبه در سه حجم متفاوت و نیز اختلاف در برخی مضامین و عبارات آن‌ها، ضرورت تحلیل و بررسی محتوای این نصوص را مضاعف نموده است.

در این پژوهش تلاش شده با بهره‌گیری از روش‌های تحقیق میان‌ رشته‌ای و نوین، اولاً هرکدام از سه متن گزارش شده به ‌عنوان خطبه غدیر، به‌طور جداگانه تحلیل و بررسی شود، ثانیاً با مقایسه تطبیقی این سه متن، میزان مشابهت‌ ها و افتراق‌ ها و لایه‌ های همخوان و ناهمخوان را تعیین نموده، و ثالثاً با ارائه تحلیلی کمّی و کیفی، مقدمات لازم برای نقد و بررسی محتوای این خطبه و نیز ورود به تحلیل‌ های گفتمانی جهت شناسایی زمان پیدایش هر کدام از سه خطبه و زمینه‌های تاریخی انتشار آن‌ها را فراهم نمود.

به همین دلیل ضمن استفاده از روش «تحلیل محتوا» به‌عنوان یکی از روش‌های مناسب برای تجزیه و تحلیل متن، در گام اول با تکنیک «تحلیل مضمونی» هرکدام از خطبه‌ها به مثابه متنی مستقل، به‌طور دقیق و عمیق شناسایی و تجزیه شده، و در گام دوم با استفاده از تکنیک «لایه‌ شناسی مضمونی» به مقایسه تطبیقی این متون پرداخته و لایه‌ های همخوان و ناهمخوان را شناسایی نموده‌ایم.