تحلیل گفتمان ادبی خطبه جهاد

نویسندگان: سعیده محمودی ؛ حسین چراغی وش ؛ سید محمود میرزایی الحسینی

سال انتشار: ۱۳۹۵

سطح مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

گفتمان (discourse) به­ طور کلی به بافت زبان در مراحل بالاتر از جمله اطلاق می­شود. تحلیل گفتمان ، یکی از ابزارها­ی تحلیل متون ادبی است که ارتباط بین ساختارها­ی­ گفتمان ­مدار و دیدگاه ­ها­ی اجتماعی حاکم بر تولید گفتمان را بررسی می­کند، تحلیل گفتمان ادبی به عنوان یکی از فروع تحلیل گفتمان به بررسی و نقد متون ادبی از جنبه ساختارها­ی زبانی و بافت متنی و هماهنگی آن­ها با بافت موقعیتی می­پردازد.

نهج­ البلاغه به عنوان مجموعه سخنانی فروتر از قرآن کریم و فراتر از کلام بشری همواره مورد تحلیل پژوهشگران قرار گرفته است؛ اما یکی از ویژگی­ های شایان توجه درباره نهج ­البلاغه ویژگی گفتمان ادبی است که به نظر می­رسد کمتر مورد پژوهش و بررسی قرار گرفته است، در حالی­ که بخشی از زیبایی ­ها­ی کلام امام(ع)، به ارتباط و هماهنگی بین ابزار­های ادبی درون متنی و بافت موقعیتی آن­ها مربوط است.

این پژوهش در پی آن است که با روش توصیفی- تحلیلی و از منظر تحلیل گفتمان ادبی به بررسی یکی از خطبه­ های مشهور نهج­ البلاغه به نام خطبه جهاد بپردازد و کوشیده گفتمان ادبی این خطبه را بر اساس تناسب و انسجام بین بافت متن در ساختارهای مختلف و بافت موقعیتی آن تحلیل و تبیین نماید.

برآیند پژوهش نشان می­دهد که ساختارهای خطبه اعم از ساختار بیرونی که شامل سطح آوایی ، سطح نحوی و سطح دلالی می­باشد و ساختار درونی که شامل محتوا و عواطف گفتمان است، متناسب و منسجم با بافت موقعیتی آن یعنی کوتاهی و غفلت مخاطب در امر جهاد، در پی برانگیختن احساسات مخاطب و بیدار کردن او از خواب غفلت می­باشد.

واژگان کلیدی: تحلیل گفتمان ؛ گفتمان ادبی ؛ امام علی(ع)؛ خطبه جهاد

: [English]عنوان مقاله

Literary Discourse Analysis of Jihad sermon

واژگان کلیدی  [English] :

Discourse Analysis, literary discourse, Jihad sermon, Imam Ali

تحلیل گفتمان ادبی خطبه جهاد