تحلیل گفتمان بشارت در قرآن

عنوان مقاله: تحلیل گفتمان بشارت در قرآن

.
نویسندگان: ابراهیم نامداری ؛ زهرا عبادی  

.

سال انتشار: ۱۳۹۶    سطح مقاله: علمی پژوهشی

.
چکیده

امروزه شناخت قرآن در قالبی روشمند توجه بسیاری از مفسران و قرآن‌ پژوهان را به خود جلب کرده است. از جمله علومی که در راستای دستیابی به این هدف مقدس به کار گرفته شده‌اند، واژه‌شناسی، کاربردشناسی و معنا‌شناسی و…. هستند که در دریافت معانی قرآن و غرض خداوند متعال نقش ‌بسزائی داشته و دارند. علمی که در حال حاضر پا را فراتر از معناشناسی نهاده، علم تحلیل گفتمان است که به نوعی تلفیقی از همه علوم بیان‌ شده است. در این رویکرد پس از آنکه معنای واژگان و ارتباط نحوی آنها آشکار شد، به ویژگی‌های متکلم و مخاطب و شرایط گفتگوی موجود میان این دو عنصر می‌پردازد و در پایان واکنش مخاطب بعد از دریافت پیام را بررسی می‌کند.

تحلیل گفتمان که شامل شش مرحله است، درواقع تعاملات زبان با ساختارهای فکری ـ اجتماعی در متون گفتاری یا نوشتاری را کشف می‌کند و چگونگی شکل‌ گیری معنا در ارتباط با عوامل درون‌زبانی و برون‌زبانی را مطالعه می‌کند. در این پژوهش با به‌کار‌گیری روش توصیفی‌ تحلیلی کوشش شده است تا پس از بیان تعریفی از «کارگفت» و تاریخچه آن، «کاربردشناسی» و «بافت»، بافت پیرامونی کارگفت بشارت و تحلیل گفتمان و کارگفت آن در قرآن و شرایط حاکم میان دوسویِ این تعامل گفتاری _خداوند و بنده_ و دستاویزهای عنصر مبشر برای اقناع مُبَشَّر ترسیم شود و در پایان، شرایط تحقق کارگفت بشارت و میزان تأثیرگذاری این شیوه با به‌کارگیری وعده‌های دنیوی و اخروی برای ترغیب و تشویق مخاطب به‌سبب قبول ایمان و انجام تکالیف بررسی شود. شایان ذکر است در تحقق یک کارگفت، وجود همه مؤلّفه‌ها و شاخص‌ها الزامی است و اتحاد این مؤلّفه‌ها سبب تفاوت کارگفت‌ها خواهد بود.

کلیدواژه‌ها: کارگفت؛ تحلیل گفتمان؛ کاربردشناسی قرآن؛ بشارت

.

عنوان مقاله [English]

The Discourse Analysis of Annunciation in Quran

چکیده [English]

Today knowing Quran has drawn most interpreters and Koranic researchers’ attention methodologically. Among the sciences which have been used in achieving such a holy goal, it can be referred to morphology, pragmatics as well as semantics playing a significant role in understanding the Koranic meanings as well as God’s intention.

The science which is now more important than semantics is discourse analysis which is a combination of the aforementioned sciences. In this approach, having been determined the words’ meaning and their syntactic relations, speakers and listeners’ characteristics as well as their exchanges situations would be discussed. Discourse analysis which enjoys 6 steps aims to discover linguistic exchanges with social-cognitive structures in spoken or written texts as well as the way meaning relates to intra-linguistic and extra-linguistic factors.

The current study, having defined “speech act” and the relevant history, aims to illustrate discursive context of annunciation as well as the discursive situations between God and His slaves via a descriptive-analytical method. Finally, it examines the conditions of actualizing the speech act of annunciation and the degree of its impact by using mundane as well as future promises to persuade addressees to accept Islam. It is worth mentioning that in doing a speech act, it is necessary to have all components and indexes, and the combination of these components makes a distinction among speech acts.

کلیدواژه‌ها [English]

speech act, discourse analysis, pragmatics of Quran, annunciation

مطالعه بیشتر