فایل word: تربیت عقلانی در روش تعلیمی خضر علیه ‌السلام

دانلود فایل WORD مقاله: تربیت عقلانی در روش تعلیمی خضر علیه ‌السلام؛ سطح مقاله: علمی پژوهشی؛ سال انتشار: ۱۳۹۶؛ موضوع: تربیت عقلانی ؛ تعداد صفحات: ۱۴؛ مرجع دانلود: معارف نت | پایگاه مقالات علوم قرآن و حدیث؛  کلیدواژه ها: عقل؛ حضرت خضر (ع) ؛ حضرت موسی (ع) ؛ تربیت عقلانی ؛ تربیت ؛ روش علم ‌آموزی.

 فرمت این فایل (doc -word) است و قابل ویرایش می باشد.

عنوان کامل مقاله: تربیت عقلانی در روش تعلیمی خضر علیه ‌السلام (با محوریت آیات ۶۰-۸۲ سوره‌ کهف)

مشخصات مقاله تربیت عقلانی در روش تعلیمی خضر علیه ‌السلام:

عنوان مجله: آموزه های تربیتی در قرآن و حدیث؛ حوزه موضوعی مقاله: تعلیم و تربیت اسلامی – تربیت عقلانی ؛ سال انتشار: ۱۳۹۶

فهرست بخشهای مقاله:

چکیده

چکیده

مقدمه

پیشینه‌­ی پژوهش

الف. مفهوم شناسی

ب) روش تعلیمی حضرت خضر(ع) با رویکرد تربیت عقلانی

۱. نیازسنجی

۲. بیان مشکل

۳. طرح سؤال

۴. ایجاد موقعیت تصمیم گیری با تعیین مفاد ارزیابی

۵. مصورسازی با طرح مثال عینی و متعدد

۶. ارزیابی در مسیر تعلیم

۷. آسان گیری در روش تعلیمی

۸ تعلیم حکمت از سوی حضرت خضر(ع)

۹. کنار رفتن جهت رشد بیشتر

۱۰. پرسش و پاسخ

۱۱. جری و تطبیق دادن نکات مفید به سایر موارد زندگی

نتیجه گیری

منابع و مآخذ

بخشهایی از متن مقاله: 

چکیده

تعلیم و تربیت با رشد و کمال انسان و زندگی شایسته­‌ی او سروکار دارد. به سبب آنکه انسان موجودی با نگرش عقلانی است، لازم است که تربیت او نیز بر اساس تفکر و تعقل صورت پذیرد. بر این اساس، این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با بهره‌گیری از سیره­ی حضرت خضر(ع)، درصدد پاسخگویی به این پرسش است که روش تعلیمی حضرت خضر(ع) بر مبنای تربیت عقلانی چگونه تبیین می‌شود. نتایج پژوهش بیانگر این است که در روش تعلیمی حضرت خضر(ع) بر نکات ظریفی تأکید شده است که می‌توان از آن به‌عنوان روش مناسبی برای علم‌ آموزی استفاده کرد؛ از جمله این‌که ابتدا در همسفر خود نیازسنجی کرده است و در ادامه، طرح موضوع و بیان سؤال را با مثال‌های عینی و متعدد به تصویر کشیده و برای همراه خود، ارزیابی با رعایت اصل آسان‌­گیری را مطرح کرده و علم و حکمت را خودش تبیین نموده و سپس از همسفر خود جدا شده است؛ اما در عین‌حال به تمام سؤالات او پاسخ گفته و در نهایت، موضوع کلاس را به سایر موارد مشابه در زندگی تعمیم داده است.

 کلیدواژه­‌ها: عقل؛ حضرت خضر (ع) ؛ حضرت موسی (ع) ؛ تربیت عقلانی ؛ تربیت ؛ روش علم ‌آموزی.

مقدمه

دین اسلام، فطری است و تمام قوا و نیروهای انسانی را محترم می شمرد و به روش صحیح و به دور از افراط و تفریط، آن ها را پرورش می دهد؛ به همین سبب، نیروی عقل را با ارزش معرفی و آن را در راه خیر و نیکی تربیت می کند (حجتی، ۱۳۵۷، ص۵۷).

اسلام مکتبی الهی است و تعلیم و تربیت در این مکتب جنبه­ی دینی و معنوی و همگانی دارد. تعلیم و تربیت قرآنی، انسان را از مرزهای طبیعت گرایی فراتر می برد و به سوی خداوند می کشاند و عقل و عمل را ملاک یافتن حقیقت و ضابطه رستگاری می داند(شریعتمداری، ۱۳۸۰، ص۳۳). بدین روی، پرورش بعد عقلانی و فکری می تواند انسان را از لغزشگاه ها مصون دارد. بر این اساس، باید بعد عقلانی را تقویت کرد و با روش های آن از جمله روش تعلیمی آشنا شد.

تربیت عقلانی به معنای کاربست دستورات عقلی و تعقل در زندگی، از اهداف مهم تعلیم و تربیت محسوب می شود. آموختن یکی از روش های تربیت و تکمیل عقل نظری است؛ عقلی که همچون گوهری بالقوه در صدف جان انسان به ودیعه گذاشته شده است و باید با شیوه ها و ابزارهای گوناگون از جمله علم آموزی تحقق یابد و به کمالات نظری و عملی خود برسد. در این میان، نهضت تربیتی اسلام در عرصه تعلیم، برای انسان، الگوهایی لایق و متخلق و برخوردار از فضیلت ارائه داده است.

اهمیتی که قرآن برای دانش و یادگیری قائل شده است، ضرورت ارائه­‌ی روش و استخراج متدی الهی را برای آموزش به ذهن آدمی متبادر می سازد؛ زیرا در بیان دین و مکتب قرآن، واژه­ی تعلیم، به نوعی از ابتدای خلقت انسان مطرح و عنوان شده است (بقره، ۳۱-۳۲).

برنامه و محتوای آموزشی باید به گونه ای طراحی شود که زمینه­‌ی فعالیت ذهنی و عقلانی را فراهم سازد؛ زیرا عمل انسان پیرو عقل اوست و هرگاه شناخت عقلانی مختل شود، مسیر زندگی انسان گرفتار کجی و انحراف خواهد شد؛ بدین روی تربیت دینی باید چهره‌­ی عقلانی داشته باشد تا انسان هایی تربیت شوند که از روی دانش، اندیشه و خردورزی به سوی کمال مطلوب خود، که همان قرب الى الله است، قدم بردارند.

از جمله سرگذشت ها و داستان هایی که در قرآن کریم بر اساس تربیت عقلانی مطرح شده است داستان ملاقات حضرت خضر(ع) و موسی(ع) است.

در این داستان که در آیات ۸۲ – ۶۰ سوره کهف بدان اشاره شده، حضرت موسی (ع) به دستور جبرئیل، به کنار صخره ای می رود تا با شخصیتی که عالم تر از آن حضرت است، ملاقات کند و از علم او بهره جوید؛ به همین سبب، این نوشتار در پی آن است تا با تفحص در سلوک رفتاری یکی از الگوهای الهی، یعنی حضرت خضر(ع) و بهره مندی از روش تعلیمی ایشان با رویکرد عقلانی، یکی از موضوعات مطرح در جامعه بررسی شود تا روشن گردد که بر اساس روش تعلیمی حضرت خضر چه نوع تربیتی، عقلانی- الهی است و چگونه می تواند برای انسان ها راه گشا باشد.

نتیجه گیری

حاصل بررسی ها و تأملات این پژوهش در قرآن کریم، گویای آن است که عمل انسان، پیرو عقل اوست و هرگاه شناخت عقلانی دچار اختلال شود، مسیر زندگی انسان گرفتار انحراف و اعوجاج خواهد شد. بدین روی، باید تربیت دینی مبتنی بر عقلانیت در دستور کار قرار گیرد تا انسان هایی تربیت شوند که از روی دانش، اندیشه و خردورزی به سوی کمال مطلوب خود گام بردارند. به همین منظور، برای تقویت قوہی عقلانی و نیل به هدف والای تربیت، در این نوشتار روش تعلیمی یکی از معلمان الهی بررسی شد.

وظیفه‌­ی معلمان در تعلیم و تربیت اسلامی تنها انتقال دانش نیست، بلکه باید موقعیت مطلوب یادگیری را فراهم کنند و چگونه اندیشیدن و چگونه آموختن را به شاگردان بیاموزند و در مسیر آموزش، نیاز شاگرد را تشخیص دهند و سؤالی متناسب با توانایی شاگرد ارائه نمایند و در ابتدا، چگونگی و مفاد ارزیابی شاگرد را مطرح سازند و آموزش را با مثال هایی عینی و متعدد ادامه دهند و در طول فرآیند یادگیری، آسان گرفتن را همراه و ملازم علم و حکمت قرار دهند و در نهایت، سؤالات شاگرد را به طور کامل جواب داده و آموزه های کلاس را با مصادیق متعدد مطرح کنند و بر موارد مشابه در زندگی جری و تطبیق دهد، همان طور که روش تعلیمی حضرت خضر چنین بود.

پس به کارگیری روش تعلیمی حضرت خضر(ع)، ضمن پرورش قوه عقلانی، راهبردهای مؤثر در هدایت و سازندگی به سوی اهداف متعال سعادت و رستگاری ابدی است. بر این اساس، بیشترین مواردی که حضرت خضر(ع) مطرح می کند، روش علم آموزی است که مقدمه­‌ى تعقل به شمار می رود.

منابع و مآخذ

قرآن کریم

ابن منظور، محمد بن مکرم؛ لسان العرب؛ چاپ سوم، بیروت: دار صادر، ۱۴۱۴ق.

اکبری، مرضیه؛ خادمی اشکذری، ملوک؛ اکبری، اعظم؛ «شیوه های آموزش بر پایه تفکر در نهج البلاغه»؛ مطالعات معارف اسلامی و علوم تربیتی، سال ۲، شماره ۲، ۱۳۹۳ش.

 امین، سیده نصرت؛ مخزن العرفان در تفسیر قرآن؛ تهران، نهضت زنان مسلمان، ۱۳۶۱ش.

انیس، ابراهیم و همکاران فرهنگ المعجم الوسیط (عربی۔ فارسی)؛ ترجمه­ی محمد بندر ریگی؛ چاپ چهارم، قم: انتشارات اسلامی، ۱۳۹۲ش.

بابایی، محمود؛ نیازسنجی اطلاعات؛ چاپ سوم، تهران: چاپار، ۱۳۷۸ش.

بهشتی، سعید؛ رشیدی، شیرین؛ «اصول تربیت عقلانی بر مبنای سخنان امام رضا(ع)»، پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، سال ۲۱، شماره ۱۸، ۱۳۹۲ش.

پاینده، ابوالقاسم؛ نهج الفصاحه (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول صلى الله علیه و آله)؛ چاپ چهارم، تهران: دنیای دانش، ۱۳۸۲ش.

جوادی آملی، عبدالله؛ سیره پیامبران در قرآن؛ چاپ هفتم، قم: اسرا، ۱۳۷۹ش.

جوادی آملی، عبدالله؛ تسنیم؛ چاپ پنجم، قم، اسرا: ۱۳۸۹ش.

جوهری، اسماعیل بن حماد؛ الصحاح؛ بیروت: بینا، ۱۳۷۶ق.

حجتی، محمدباقر؛ اسلام و تعلیم و تربیت؛ تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ۱۳۵۷ش.

خانی مقدم، مهیار؛ ابراهیمی، ابراهیم؛ «نکات اختلافی داستان موسی و خضر در دیدگاه فریقین»؛ مشکات، شماره ۱۳۳، ۱۳۹۵ ش.

دانش شهرکی، حبیب الله؛ عقل از منظر قرآن و حکمت متعالیه؛ قم: بوستان کتاب، ۱۳۸۷ش.

داور پناه، ابوالفضل؛ انوار العرفان فی تفسیر القرآن؛ تهران: صدر، ۱۳۷۵ش.

راغب اصفهانی، حسین بن محمد المفردات فی غریب القرآن؛ بیروت: دارالعلم، ۱۴۱۲ق.

رستمی نسب، عباس على؛ فلسفه تربیتی ائمه اطهار؛ کرمان: دانشگاه باهنر، ۱۳۸۸ش.

رستمی نسب عباس علی؛ اخلاقی، مسعود؛ حمدالله زاده گل، على؛ «اسمای حسنای الهی در قرآن کریم و دلالت های تربیتی آن در بعد عقلانی»، فصلنامه مطالعات فقه تربیتی، سال ۲، شماره ۴، ۱۳۹۴ش.

رشیدالدین میبدی، احمد بن ابی سعد؛ کشف الأسرار و عده الأبرار؛ چاپ پنجم، تهران: امیرکبیر، ۱۳۷۱ش.

رضایی، محمد على؛ تفسیر مهر قرآن کریم؛ قم: عصر ظهور، ۱۳۸۹ش.

زمخشری، محمود؛ الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، چاپ سوم، بیروت: دار الکتاب العربی، ۱۴۰۷ق.

سید رضی، محمد بن حسین بن موسی موسوی بغدادی؛ نهج البلاغه؛ قم: هجرت، ۱۴۱۴ق.

سیف، علی اکبر؛ روانشناسی پرورشی نوین (روانشناسی یادگیری و آموزش)؛ تهران: دوران، ۱۳۸۸ش.

شریعتمداری، علی؛ تعلیم و تربیت اسلامی؛ تهران: امیرکبیر، ۱۳۸۰ش.

_____________؛ «تفکر-تفکر انتقادی-تفکر خلاق»؛ فصلنامه فرهنگستان علوم، سال سوم، شماره ۳، ۱۳۷۵ش.

شریف لاهیجی، محمد بن على تفسیر شریف لاهیجی؛ تهران: دفتر نشر داد، ۱۳۷۳ش.

 شعبانی، حسن؛ مهارت های آموزشی و پرورشی؛ چاپ بیستم، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی، ۱۳۸۵ش.

شیخ مفید، محمد بن محمد؛ تفسیر القرآن المجید؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۴۲۴ق.

فتحی، کورش؛ اجارگاه؛ نیازسنجی آموزشی الگوها و فنون؛ چاپ چهارم، تهران: آییژ، ۱۳۸۸ش.

فقیهی علیرضا ترکاشوند، نسرین؛ «جستاری در تربیت عقلانی؛ واکاوی دیدگاه قرآن و اندیشه امام خمینی»؛ معرفت، سال ۲۶، شماره ۲۳۶، ۱۳۹۶ش.

صدر المتالهین؛ شرح اصول کافی؛ تهران: مکتبه المحمودیه، ۱۳۹۱ق.

طباطبایی، سید محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ چاپ پنجم، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعه­ی مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۴۱۷ق.

طبرسی، فضل بن حسن؛ تفسیر جوامع الجامع؛ تهران، دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم: ۱۳۷۷ش.

__________________، مجمع البیان فی تفسیر القرآن؛ چاپ سوم، تهران: ناصرخسرو، ۱۳۷۲ش.

طریحی، فخرالدین؛ مجمع البحرین؛ چاپ سوم، تهران: کتاب فروشی مرتضوی، ۱۳۷۵ش.

عیاشی، محمدبن مسعود؛ کتاب التفسیر؛ تهران: چاپخانه علمیه، ۱۳۸۰ق.

فخرالدین رازی ابوعبدالله محمد بن عمر؛ مفاتیح الغیب؛ چاپ سوم، بیروت: دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق.

قمی، علی بن ابراهیم؛ تفسیر قمی؛ به تحقیق سید طیب موسوی جزائری؛ چاپ چهارم، قم: دار الکتاب ۱۳۶۷ش.

قشیری نیشابوری، مسلم بن الحجاج؛ صحیح مسلم؛ بی جا، دار إحیاء الکتب العربیه، ۱۳۲۹ ق.

کرمانی، سعید؛ معنی شناسی عقل در قرآن کریم (با تکیه بر نظریه حوزه های معنایی)؛ تهران: دانشگاه امام صادق، ۱۳۹۱ش.

گنابادی، سلطان محمد؛ تفسیر بیان السعاده فی مقامات العباده؛ چاپ دوم، بیروت: مؤسسه الأعلمی للمطبوعات، ۱۴۰۸ق.

مجلسی، محمد باقر بن محمدتقی؛ ببحار الأنوار (ط۔ بیروت)؛ چاپ دوم، بیروت: دار الجیل، ۱۴۰۳ق.

مشایخ، فریده؛ بازرگان، عباس؛ به سوی یادگیری برخط: گذر از تدریس سنتی و راهبردهای ارتباطی آن، چاپ دوم، تهران: آگه، ۱۳۸۶ش.

 مصطفوی، حسن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۶۰ش.

مطهری، مرتضی؛ تعلیم و تربیت در اسلام؛ تهران: صدرا، ۱۳۸۹ الف.

_________: مجموعه آثار، تهران: صدرا، ۱۳۸۹ب.

 میرزا خسروانی، علی رضا، تفسیر خسروی؛ تهران: اسلامیه، ۱۳۹۰ق.

نجاتی، محمد عثمان؛ عرب، عباس؛ قرآن و روان شناسی؛ چاپ پنجم، مشهد: آستان قدس، ۱۳۸۱ش.

هاشمی خویی، میرزا حبیب الله؛ منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه؛ چاپ چهارم، تهران: مکتبه  الإسلامیه، ۱۴۰۰ق.

هوشیار، محمدباقر؛ اصول آموزش و پرورش؛ تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۷۴ش.

راهنمای خرید فایل:

برای دانلود فایل word این مقاله از طریق گزینه «خرید» اقدام نمایید. بلافاصله پس از پرداخت، لینک دانلود فایل نمایش داده می شود. همچنین، فایل خریداری شده از طریق ایمیل برای کاربر ارسال می گردد(توجه نمایید در مرحله تکمیل فرم خرید فایل، آدرس ایمیل خود را به درستی وارد نمایید). در صورت بروز هرگونه مشکل برای خرید یا دانلود این فایل، درخواست خود را از طریق ایمیل یا تلگرام برای ما ارسال نمایید(طی چند ساعت، پیام ارسالی پاسخ داده می شود):

ID تلگرام: fatahi3@           ایمیل: fatahi668@gmail.com

مقالات مرتبط با موضوع تربیت عقلانی در روش تعلیمی خضر(ع):

فایل word: آداب شاگردی و استادی در داستان موسی و خضر (ع)

فایل WORD: تحلیل روایی داستان حضرت موسی (ع) با تکیه بر نظریه ژپ لینت ولت

انتهای پیام فایل WORD مقاله: تربیت عقلانی در روش تعلیمی خضر علیه ‌السلام

مطالعه بیشتر