تطبیق عناصر زیبایی شناسی قرآن کریم با نظریه هنجارگریزی نحوی نمونه مورد پژوهانه: سوره مبارکه «کهف»

تطبیق عناصر زیبایی شناسی قرآن کریم با نظریه هنجارگریزی نحوی نمونه مورد پژوهانه: سوره مبارکه «کهف»

عناصر زیبایی شناسی قرآن با نظریه هنجارگریزی نحوی

نویسندگان: قاسم مختاری ؛ غلامرضا شانقی

چکیده

سبک ‏شناسی، به عنوان یکی از روش‏های تحلیل متون ادبی امروزه بیشتر بر پایه «هنجارگریزی» استوار است. این نظریه که گاهی از آن با عناوینی چون «انحراف از نُرم» یا «عدول از زبان معیار» یاد می‏شود، یکی از مهمترین یافته‏ های صورت گرایان روس است و تأکید آن بر تمایز یک اثر ادبی از صورت عادی زبان است. از آن جمله می‏توان به هنجارگریزی در عرصه دستور زبان یا همان بخش نحوی آن اشاره کرد که به شکل جابجایی ارکان جمله و دخل و تصرف در آن نمود پیدا می‏کند.

قرآن کریم که نمونه کامل سخن و در اوج فصاحت و بلاغت است، دارای جنبه ‏های مختلف زیبایی ادبی است. با این پیش‏فرض، پژوهش حاضر کوشیده است تا با پاسخ دادن به پرسش ‏های زیر گوشه‏ای از زیبایی‏های پنهان در این کتاب شگرف و اعجاز ادبی آن را در حد توان آشکار نماید.- کدام‏یک از روش‏های هنجارگریزی نحوی در قرآن کریم کاربرد و بسامد بیشتری دارد؟

– این روش‏ها چه اهداف زیبایی شناختی و معناشناسانه‏ای را دنبال می‏کند؟

– تأثیر فرایند مذکور در ارتقای سطح زبانی متن چقدر است؟

بدین منظور سوره مبارکه «کهف» از دیدگاه هنجارگریزی نحوی و با روش توصیفی – تحلیلی به عنوان جرعه ‏ای از دریای بی‏کران کلام الهی مورد بررسی قرار گرفته است.نتیجه تحقیق نشان می‌دهد که تقدیم و تأخیر هدفمند ارکان جمله، با اهدافی چون اهتمام و اختصاص؛ حذف، برای درگیر نمودن ذهن مخاطب و برانگیختن احساسات و تخیل وی؛ اضافه که موجب اضافه شدن معنا و تقویت و تأکید مطلب می‏گردد؛

و گونه ‏های مختلف التفات در ضمایرکه باعث تغییر سبک یکنواخت متن می‏شود و نیز خواننده را به پیگیری، تفکر و یافتن اسرار متن وامی‏دارد، از پر بسامدترین نمونه ‏های هنجارگریزی نحوی در این سوره مبارکه بشمار می‌آیند که موجب برجسته سازی متن آن گردیده و به تبع آن معانی ویژه‏ای را به مخاطب القا نموده‌اند.

واژگان کلیدی: قرآن کریم؛ سوره کهف ؛ هنجارگریزی نحوی ؛ عناصر زیبایی‏ شناسی

سطح مقاله: علمی پژوهشی

عناصر زیبایی شناسی قرآن

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of Aesthetic Features of the Holy Qur’an with Syntactic Deviations Theory: the Case of Sura “Al-Kahf

کلیدواژه‌ها [English]

Holy Qur’an, Sura Al-Kahf, syntactic deviation, aesthetic features

نظریه هنجارگریزی نحوی

مطالعه بیشتر