جامعه و اصالت فلسفی آن در قرآن (بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی و مطهری)

عنوان مقاله: جامعه و اصالت فلسفی آن در قرآن (بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی و مطهری)

.
نویسنده: سید علیرضا واسعی

.

سال انتشار: ۱۳۹۵      سطح مقاله: علمی پژوهشی

.

چکیده

علاوه بر آیه‌ های بسیاری که خطاب به «تک‌ فردهای آدمیان» در قرآن آمده، آیه‌هایی نیز وجود دارد که امری فراتر از آن را مخاطب ساخته است. همین امر زمینه تأملاتی برای فیلسوف‌ مفسران شده که آیا مراد خداوند در این آیات، پدیده مستقلی به‌نام «امت» (جامعه) است یا نه؟ برخی بر اساس این آیات به اصالت فلسفی جامعه نظر داده، و دسته‌ای صرفاً اعتباری و تبعی بودن آن را قابل اثبات دانسته‌اند.

این مقاله بر آن است تا به استناد آیه‌های قرآن و بهره‌گیری از داده‌های فلسفی تاریخ، نظر قابل دفاع‌تر را بیان دارد؛ با این فرضیه که هویت جامعه امری استقلالی و دارای اصالت فلسفی است، چنان‌که با هم بودگی انسان‌ها، قدرتی متمایز از افراد می‌آفریند. بر این اساس، پرسش اصلی مقاله، چگونگی هویت جامعه از منظر قرآن است و روش تبیین نظریه، بررسی آیات مرتبط با مقوله امت، بر اساس دیدگاه دو اندیشمند معاصر، یعنی علامه طباطبایی و شهید مطهری است و بالتبع، رویکردهای صدر و مصباح یزدی به‌عنوان دیدگاه رقیب، مورد مداقه قرار می‌گیرد.

کلیدواژه‌ها: امت؛ اصالت جامعه؛ علامه طباطبایی؛ شهید مطهری

.

عنوان مقاله [English]

Community and its Philosophical Authenticity in the Qur’ān According to the Viewpoints of ‘Allāma and Muṭahharī

.

چکیده [English]

Beside many verses addressed to human individuals in the Qur’ān, there are verses that have addressed an issue far beyond it. This same issue has become a subject of deliberation for the interpreter-philosophers as to whether God’s intention in these verses is an independent phenomenon called “umma” (community) or not.

Some have opined about the philosophical authenticity of community on the basis of these verses and some others have merely regarded as demonstrable its being conventional and subordinate. This article is intended to state the more defendable view with reliance on the Qur’ānic verses and employing the history’s philosophical data, hypothesizing that the identity of a community is an independent issue and enjoys philosophical authenticity, so that human beings’ togetherness creates a power distinct from that of individuals. On this basis, the main question of the article is the quality of the community’s identity from the viewpoint of the Qur’ān.

The method of explaining the theory is through studying the verses related to the category of umma, according to the viewpoints of the two contemporary scholars, that is, ‘Allāma Ṭabāṭabā’ī and Shahīd Muṭahharī; and naturally the approaches of Ṣadr and Miṣbāh Yazdī have also been scrutinized as the competing viewpoint.

مطالعه بیشتر