از جاهلیت مکه تا مدنیت مدینه‌ | پایگاه مقالات علوم قرآن و حدیث

جاهلیت مکه تا مدنیت مدینه‌

عنوان مقاله: از جاهلیت مکه تا مدنیت مدینه‌

.

مشخصات مقاله:

رده مجله: مجلات علمی پژوهشی علوم قرآن و حدیث؛ سطح مقاله: علمی پژوهشی – سال انتشار: ۱۳۹۴؛ تعداد صفحات: ۲۷؛ موضوع محوری: فرهنگ جاهلیت؛ رویکرد مقاله: علوم و معارف قرآن و حدیث؛ نویسنده: ابوالفضل خوش منش.

.

چکیده

خداوند متعال ابراهیم خلیل (ع) را مأموریت برافراشتن دیوارهای کعبه و گشودن اولین خانه همگانی و بزرگ‌ترین منبر جهانی در نقطه‌‏ای دور از هیاهوهای تمدنی مناطق بین ‏النهرین و شام و مصر داد. آن «بیت خدا» و «خانه همگانی»، ذخیره‏ای برای آینده دیانت و فرهنگ و معنویت بشر بود و بعدها هسته شهری شد که خود، «مادر شهرها» نام گرفت.

پیامبر(ص) سیزده سال در این شهر که زمینی سخته و سوزان و مردمانی سرسخت و خشن داشت، دعوت و استقامت کرد اما آزارهای دشمنان و مخالفان، او را وادار به ترک مکه و درآمدن به مدینه کرد. او در مدینه توانست دعوت خویش را بگسترَد، میان مهاجر و انصار، پیمان برادری پدید آورد و با قبایل جزیره‏العرب و سران کشورهای مهم جهان ایجاد ارتباط و مکاتبه کند و در نهایت، تصویری جامع و منشوری از مدنیت مبتنی بر اخلاق و عدالت و معنویت به دست دهد.

اجزای سیمای مدینه را در سوره‌های مختلف قرآن، به‌خصوص سوره‌های مکی می‌توان یافت و از بین سوره‏‌ها، سوره حجرات تصویر رسایی از طرح مدینه نبوی به ما ارائه می‏دهد. حال اگر این سوره را کنار سوره فتح قرار دهیم، به مقایسه‏‌ای دست خواهیم یافت که مبین انتقال از جاهلیت مکه به فضای مدنیت مدینه‌ و نشانگر عمق کوشش آخرین فرستاده  الهی برای عائله انسانی است.

واژگان کلیدی:

جاهلیت مکه ؛ سوره‌های فتح و حجرات؛ مدنیت اسلامی؛ مدنیت ثقلین؛ مدنیت مدینه‌

.

بخشی از طرح مسأله:

مقاله حاضر از انتقالی مهم می‌گوید؛ انتقال از جاهلیت مکه به مدنیتی که شالوده‌اش زیر نظر پیامبر اکرم(ص) ریخته می‌شد و قالب خود را می‌یافت. محـور سخن در این مقالـه، کلام قرآن، نه روایتگری تاریخی است. اگر بخواهیم در میان سوره‌های مختلف قـرآن، دو سوره بارز را برگزینیم که از انتقال فوق برای ما می‌گویند، آنها دو سوره مجـاور، یعنـی سوره‌های فتح و حجرات خواهند بود.

بیانی که از ارزش‌ها و ضدارزش‌ها در ایـن دو سوره مـی‌یـابیم، منحصـر بـه شـرایط تاریخی و جغرافیایی گذشته نیست و معرکه‌ای دائمی خیر و شر، در زمان‌های مختلف وجود دارد و توجه به آنها در زمان حاضر که رویارویی جهان اسلام و غیر اسلام از یکسو و اختلاف و خونریزی‌های داخلی از سـویی دیگـر، شـدت یافتـه اسـت، اهمیتی افـزون می‌یابد.

این مقاله نمیخواهد بگوید که در سـرزمین مکـه ـ ام القـری و مـأوای بیـت الله الحرام و یادگار دعوت و حج ابراهیم خلیل(ع) یکسره «جاهلیت» بود امـا در مدینـه بـه یکباره «مدنیت» شکل گرفت و حکم فرما شد. این نکته‌اای روشن است که مکـه بـا همه تیرگی‌هایی که داشت، ضد آن تیرگی‌های شـرک و انحطـاط عقیـده و اخـالق را نیـز در خود می‌پروراند که حرکت اصالح خواهانه «حنفا» و «حلف الفضول» نمونه‌هایی از آن بود.

از سوی دیگر، مدینه‌ای که پیـامبر(ص) بـدان درآمـد، مدینـه‌ای فرورفتـه در رقابـت‌های جاهلی اوس و خرزج و نفوذ یهود بود و البته بعدها مرکز مهمی بـرای منافقـان جامعه اسلامی گردید.

.

منابع بیشتر در مورد موضوع جاهلیت مکه تا مدنیت مدینه‌:

پژوهشی درباره منع ورود مشرکان به مکه در پرتو آخرمانَزَل بودن سوره مائده

بررسی تفسیری سیر تعامل پیامبر اکرم (ص) با اهل کتاب در مکه

بعثت پیامبر اعظم و تاثیر آن بر فرهنگ مردم جزیره العرب

مصداق‌‌ شناسی عبارت « آمین بیت الحرام » در سوره مائده

سبک زندگی سیاسی پیامبر صلّی‌ الله‌ علیه‌ و آله

معراج پیامبر

.

عنوان: از جاهلیت مکه تا مدنیت مدینه‌

معارف نت | پایگاه مقالات علوم قرآن و حدیث

برچسبها و عناوین مشابه:

دانلود فایل pdf مقاله: از جاهلیت مکه تا مدنیت مدینه‌ ، هجرت پیامبر اکرم(ص) از مکه به مدینه، مفهوم مدینیت اسلامی با محوریت جاهیت مکه و مدنیت مدینه. بررسی جایگاه شهرهای مکه و مدینه در آیات قرآن کریم. بررسی فرهنگ جاهلیت در مکه و مدینه.

مطالعه بیشتر