جایگاه عقل در معرفت دینی از نگاه امام علی (ع)

جایگاه عقل در معرفت دینی از نگاه امام علی (ع)

نویسندگان:

فاطمه الهی ؛ حسین مهدوی نژاد ؛ مصطفی دلشاد تهرانی

سال انتشار: ۱۳۹۴

سطح مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

تعیین سهم عقل در فهم و معرفت دینی از بعد اعتقادی، اخلاقی، فقهی و حقوقی یکی از بهترین روش­های شناخت دین است که در حوزه پژوهش­‌های دینی و جذب و اقناع فکری نسل جوان مطرح بوده است. در بررسی سخنان و بیانات امام علی (ع) به عنوان مفسر و مبیّن دین، ما شاهد گزاره­هایی هستیم که در آن عقل، در دو قسم، عقل نظری و عملی به معنای «ادراک و آگاهی»، هم به فهم کلّیات می‌پردازد و هم می‌تواند در ادراک خوبی و بدی رفتار و اعمال انسان تروّی کند.

در آموزه­‌های علوی، نه تنها اعتبار عقل در کنار نقل به صراحت مورد تأیید بوده، بلکه تبیین­‌های متعدد فلسفی، کلامی، اخلاقی، و فقهی در کلام امام علی (ع) وجود دارد که عقل در سطوح مختلف به ادراک و پذیرش دین در کلیۀ ابعاد اعتقادی، فقهی و اخلاقی منجر می‌گردد. و نقش عقل در درک و آگاهی بدیهیات و مسلمات اوّلی و عدم تناقض اعتقادات و باور­های دینی، و درکِ علت و فلسفه احکام ، استحکام و رسایی قوانین اخلاقی و سازگاری آن با هنجارها و مشترکات انسانی، وحدت و عدم اختلاف همه یا اکثر قریب به اتفاق عقلا و پذیرش آراء محموده در آن نمایانده شده است.

کلیدواژه‌ها: عقل ؛ عقلانیت فلسفی ؛ عقلانیت دینی ؛ معرفت دینی ؛ اخلاق ؛ امام علی (ع)

.
نویسندگان [English]:

fateme elahi ؛ hosein mahdavinejad ؛ mostafa delshadtehrani

.

Abstract

One of the best ways of understanding religion is to determine the role and status of reason in religiousknowledgeregarding faith, morality, theology, and law. This issue has been posed in religiousstudies for attraction and persuasion of younger generation. In our survey of Imam Ali’s speeches and sayings, as the true commentatorof the religion, we encounter propositions in which reason is divided into types; theoretical reason and practical reason.

Accordingly, reason in sense of “perception and understanding” can both understand the generalities and recognize the goodness as well as the badness of human beings’ behaviors and actions.In Alavi doctrine, not only has the credibility of reason been approved alongside narration but also there are plenty of philosophical, rhetorical, moral, and theological explications in Imam Ali’s speech which illustrate how different levels of reason lead to our perception and admission of religionin all its moral, theological,and jurisprudential aspects.

The primary role of reason is perception of truism and approved facts. Next is the role it plays in discerning discrepancies in religious beliefs, perceivingthe underlying causes and philosophy of decrees, the strength and the articulation of moral codes and their agreement with human norms and commonalities, the solidarity, unity and consensus of majority of intellectuals, and admission of accredited opinions.
.

Keywords: Reason, Philosophical reasoning, Religious reasoning, Religious knowledge, morality, Imam Ali (AS)

مطالعه بیشتر