| قیمت: | 0تومان |
| تاریخ انتشار: | 14 مرداد 1398 |
| دسته بندی: | مقالات علمی پژوهشی |
تحلیل روشمند معنای واژه نفس در حدیث احتضار پیامبر (ص) ؛ سطح مقاله: علمی پژوهشی؛ سال انتشار: ۱۳۹۷؛ تعداد صفحات: ۱۹؛ فرمت فایل: PDF؛ مرجع دانلود: معارف نت | پایگاه مقالات علوم قرآن و حدیث ؛ برچسبها: واژه نفس | احتضار پیامبر | حدیث احتضار پیامبر | پیامبر اکرم | حضرت علی
عنوان مجله: علوم حدیث؛ مجلات علمی پژوهشی علوم قرآن و حدیث ؛ حوزه موضوعی مقاله: رشته علوم قرآن و حدیث ؛ نویسندگان: مهدی مردانی(گلستانی)؛ موضوع مقاله: معنای واژه نفس در حدیث احتضار پیامبر ؛ سال انتشار: ۱۳۹۷
تحلیل معنای واژه نفس در حدیث احتضار پیامبر
پژوهش درباره دانش‌هایی که تمرکز اصلی آنها بر متن است، نیازمند مجموعه‌ای از آگاهی‌ها و توانایی‌های مرتبط با مطالعات متنی است. این نیازمندی‌ها آنگاه که درباره متون مقدس (قرآن و حدیث) مطرح می گردد، اهمیت و حساسیت مضاعفی می یابد.
چرا که قصور و تقصیر در این حوزه نه تنها موجب فهم نارس و ناقص از متن، بلکه به بهای تحریف و بدعت در دین تمام می شود. از این رو، فهم و درک متونی چون نهج البلاغه که از ادبیاتی فاخر برخوردار است، تنها در سایه تلاش مبتنی بر تخصص و مهارت امکان پذیر است.
یکی از مهارت های لازم در پژوهش‌های متن محور، واژه شناسی است که خود از مقدم ترین و مهمترین مراحل فهم متن به حساب می آید؛ زیرا واژگان و مفردات یک متن، در حکم آجرهای یک ساختمان هستند که در کنار هم، نمای بلند و زیبای متن را به تصویر می‌کشند.
اما واژه شناسی تنها در فهم معنای لغوی کلمات خلاصه نمی شود و گاه فراتر از بررسی کتب لغت، نیازمند تحلیل معنای کلمه بر پایه کتب روایی، تاریخی و دیگر قراین مؤثر است که این امر در مورد واژگانی که معنای آن با ابهام روبه رو بوده و در فهم معنای حدیث دخیل است، اهمیت مضاعفی می‌یابد.
یکی از واژگانی که معنای آن با چالشی جدی مواجه شده و درباره تفسیر آن اختلاف نظر صورت گرفته است، واژه نفس می‌باشد. دربندی از خطبه ۱۹۷ نهج البلاغه آمده است؛
«وَ لَقَدْ قُبِضَ رَسُولُ اللَّهِ ص وَ إِنَّ رَأْسَهُ لَعَلَى صَدْرِی وَ لَقَدْ سَالَتْ نَفْسُهُ فِی کَفِّی فَأَمْرَرْتُهَا عَلَى وَجْهِی وَ لَقَدْ وُلِّیتُ غُسْلَهُ ص وَ الْمَلَائِکَهُ أَعْوَانِی؛
امیرالمؤمنین (ع) در این جمله – که رابطه نزدیک خود با پیامبر (ص) را به تصویر می کشداز واژه نفس استفاده کرده که به قرینه سیاق (رحلت پیامبر ) به معنای روح است.
با این همه، به دلیل برخی کلمات و عباراتی که در متن به کار رفته است، این معنا با تردید مواجه شده و چندان مقبول طبع نیافتاده است؛ چه، کلمه «سالت» بر مواد قابل جریان دلالت دارد و عبارت «أمررتها على وجهی» از قابل لمس بودن «نفس» حکایت می‌کند؛ در حالی که طبق باور مشهور، روح آدمی مجرد و غیر مادی است و قابلیت جریان یا لمس ندارد.
در این باره از سوی شارحان، مترجمان و محققان نهج البلاغه، دیدگاه های متفاوتی بیان شده است و همگی سعی در رفع دوگانگی ظاهری موجود در کلام امیرالمؤمنین (ع) داشته اند.
با این همه، آن چنان که باید به تحلیل روشمند این مسأله نپرداخته و در حل این معضل چندان توفیق نیافته اند؛ چنان که پیش تر آقای علی افضلی در مقاله «تبیین فرازی دشوار از نهج البلاغه» به بررسی این مسأله پرداخته و با مادی خواندن مرتبه ای از روح آدمی(روح حیوانی) قایل به جواز لمس و دریافت آن شده است؛ این در حالی است که پژوهش حاضر به جهت روش و فرضیه با تحقیق یاد شده تفاوت دارد و در صدد اثبات نظری جدید است.
با توجه به پژوهش حاضر مشخص گردید که: واژه نفس در خطبه ۱۹۷ نهج البلاغه از جمله واژگان دشوار کلمات امیرالمؤمنین (ع) است که نیازمند تحلیل و تبیین است. تفسیر معنای این واژه به مجموعه ای از آگاهی های حدیثی، تاریخی و لغوی نیاز دارد که باید بر پایه منطقی علمی صورت پذیرد.
برای فهم مراد امیرالمؤمنین (ع)، شارحان، مترجمان و محققان نهج البلاغه تلاش های قابل تقدیری انجام داده و هریک نظریه متفاوتی برای آن ابراز داشته اند که البته با نقدهای روایی، فقهی و کلامی مواجه بوده است. با توجه به تحلیل متن شناختی کلام امیرالمؤمنین (ع)؟ مناسب‌ترین معنا برای واژه نفس آب دهان است که علاوه بر همخوانی با سیاق کلام، از مستندات تاریخی، روایی و لغوی برخوردار است.
