حوزه معنایی واژه «عقل» در قرآن کریم

عنوان: حوزه معنایی واژه «عقل» در قرآن کریم

.

نویسنده: افلاطون صادقی

.

نوع مقاله: علمی پژوهشی

.

چکیده

در تاریخ تفکر، فلسفه و ادیان، «عقل» موضوع بحث‌های زیادی بوده است. در قرآن کریم واژه «عقل» بسیار ب ه­کار رفته و از آن سخن گفته شده است. بنابراین یکی از سوال مهم آن است که «عقل» در جهان­بینی قرآنی، چه معنایی دارد؟ حوزه معنایی عقل، در قرآن، شامل چه مؤلفه‌هایی است و چه رابطه‌ای بین عقل و سایر ‌مؤلفه‌ها وجود دارد؟
عقل در قرآن همراه با مفاهیم نزدیک به آن، حوزه معنایی خاصّی تشکیل داده که بخشی از جهان‌بینی قرآنی را به نمایش می‌گذارد. در این جهان­بینی برخلاف رویکرد اکثر فلاسفه، عقل به معنای موجودی مستقل وجود ندارد و این حوزه‌ معنایی، شامل مؤلفه‌هایی چون آیه، تفکر، تذکر، تفقه، هدایت، ایمان و… است. بین این مفاهیم و عقل، رابطه همنشینی و جانشینی ویژه­ای برقرار است؛ از جمله آنکه مهم­ترین ارتباط، میان عقل و ایمان برقرار شده است. این نوشتار می‌کوشد چگونگی کاربرد عقل در قرآن و نیز مؤلفه‌های حوزه معنایی آن در جهان‌بینی قرآنی را بر اساس اصول زبان‌شناسی استخراج نماید.

کلیدواژه ها: قرآن؛ عقل؛ ایمان؛ حوزه معنایی؛ زبان‌ شناسی

.

موضوعات محوری مقاله:

معناشناسی, رابطه همنشینی, رابطه جانشینی, عقل در قرآن, معناشناسی عقل

مطالعه بیشتر