خوانشی نو از مکتب فرمالیسم در پرتو رویکرد شکل دهی جامعه شناسی (پژوهشی زیباشناسانه در حاشیه سوره کوثر)

خوانشی نو از مکتب فرمالیسم در پرتو رویکرد شکل دهی جامعه شناسی (پژوهشی زیباشناسانه در حاشیه سوره کوثر )

خوانشی نو از مکتب فرمالیسم

نویسندگان: جلال مرامی ؛ قاسم عزیزی مراد

چکیده

میان ساختارهای زبانی هر جامعه و همچنین الگوهای شناختی، فکری و فرهنگی آن رابطه ‏ای تنگاتنگ برقرار است؛ به طوری که می‏توان گفت در بسیاری از فرهنگ‏ها، زبان نقش اصلی را در شناخت مقوله‏ های فرهنگی برعهده دارد. در واقع در این فرهنگ ها بدون شناخت زبان، راه به جایی نمی­توان برد. این نوع مطالعه در ساخت و بافت متن به منظور شناخت فرهنگ زبانی و اجتماعی سابقه­ بسیار زیادی ندارد.

مکتب صورت گرایی، رویکردی زبان شناسانه است که بر خلاف سایر مکاتب نقدی در دریافت معنای متن به دیدگاه های تاریخی، سیاسی، جامعه شناسی و روان شناسی توجه نمی­ کند؛ اما این امر به معنای این نیست که زبان و متن هیچ رابطه­ ای با فرهنگ و جامعه­ متن ندارد، بلکه به عبارتی دیگر، این نوع از تحلیل و بررسی معنای متن، جلوه ای دیگر از اهمیت به فرهنگ و جامعه یِ متن است؛ زیرا رویکرد فرمالیستی، هدف اصلی و والای متن را سمت و سو دادن به جامعه و فرهنگِ آن می‏ داند که می­توان آن را همسو با رویکرد شکل دهی در تئوری­های جامعه شناسی و علوم سیاسی دانست.

مقاله حاضر براساس این رویکرد ( فرمالیستی و شکل دهی) به تحلیل و بررسی سوره کوثر می­پردازد و براساس واکاوی مقوله ­های زبانی، سعی در ایجاد مرکزیت معنایی سوره دارد؛ زیرا این پژوهش، وجه غالب فرهنگ اسلامی را متن می­داند. در پایان مقاله نشان داده شده که براساس رویکرد فرمالیستی و شکل دهی، وجه مسلط و غالب سوره کوثر، آشنایی زدایی در سطح واژگانی و از حیث محتوایی امتداد نسل پیامبر(ص) است.

واژگان کلیدی: واکاوی زبانی ؛ فرهنگ و زبان؛ فرمالیست؛ شکل دهی؛ سوره کوثر

سطح مقاله: علمی پژوهشی

عنوان مقاله [English]

A New Reading of Formalism in Light of Formation Approach in Sociology: An Aesthetic Study of Surah Al-Kawthar

Abstract
There is a close relationship between each society’s language structures one the hand and its cognitive, intellectual and cultural patterns on the other so that it can be said in many cultures language plays the main role in recognizing cultural issues. In fact in such cultures without knowing language one fails to know cultures. This kind of research into the construction and texture of the text aiming at recognizing linguistic and social culture is somehow new.

Formalism is a school of literary criticism that contrary to the other schools does not pay attention to historical, political, sociological, and psychological views in its attempt to understand the meaning of the text.

However, this not means that the language and the text have no relation to the socioculture of the text but (in other words) this kind of review and criticism of the text is another manifestation of valuing the text’s socioculture, because Formalism believes that the main and high purpose of the text is directing the society and its culture. This belief can be seen in line with the formation approach in the theories of sociology and political sciences.

This present article, based on this approach (Formalistic and formation) reviews Surah Al-Kawthar and according to an analysis of linguistics categories attempts to create this Surah’s semantic centrality, because this study sees text as the main aspect of the Islamic culture. At the end of the study it is shown that according to Formalistic and formation approach, the main aspect of Surah Al-Kawthar is the Prophet’s continued generation.

کلیدواژه‌ها [English]

linguistic analysis, culture and language, Formalism, formation, Al-Kawthar

مطالعه بیشتر