دانش اعراب القرآن و نقش آن در ترجمه قرآن کریم (با تاکید بر ترجمه شاه ولی الله دهلوی)

دانش اعراب القرآن ترجمه شاه ولی الله دهلوی

نویسندگان: محمدرضا شاهرودی ؛ محمد سعید بیلکار

.

سطح مقاله: علمی پژوهشی

.

چکیده

اعراب القرآن از دانش‌هایی است که در راستای فهم و تفسیر استدلالی قرآن کریم شکل گرفته و در آن، آثار ارزشمندی تالیف شده است. در میان قرآن‌ پژوهان، معرِبان در کتاب‌های «إعراب القرآن» و مفسران در آثار تفسیری خود به خوبی اهمیت این دانش را دریافته و از آن بهره برده‌اند اما برخی از مترجمان با تساهل از این دانش گذر کرده و به یافته‌ های دانش اعراب القرآن به عنوان یکی از بایسته‌های مقدماتی ترجمۀ قرآن کمتر توجه کرده‌اند.

در این مقاله نخست به تعریف این دانش و پژوهش‌ها و تالیف‌های صورت گرفته در آن پرداخته و سپس نقش إعراب القرآن را در ترجمه صحیح قرآن کریم پیگیری کرده‌ایم. مهم‌ترین عناصر تاثیر گذار إعراب القرآن بر ترجمه کلام الله عبارت‌اند از توجه به معنای مراد گوینده بر پایۀ ظهور عرفی، رعایت قواعد نحو و علائم اعراب، عنایت به ایجاز‌های حذف، توجه به سیاق و قرائن سازندۀ معنا، دقت در تقدیم و تأخیر الفاظ، توجه به تعدد وجوه در یک آیه و تشخیص نوع ادوات بکار رفته در آن. از میان ترجمه‌‌های قرآن «شاه ولی‌ اللّه دهلوی» در ترجمۀ خود به وجوه اعراب کلمات قرآن توجه تام ورزیده و ترجمۀ او از این حیث قابل قبول است گرچه درمواردی از اعمال آموزه‌های إعراب القرآن غفلت کرده و ترجمه‌اش به راه ناصواب رفته است.

واژگان کلیدی: اعراب القرآن ؛ ترجمه قرآن؛ تفسیر؛ دهلوی؛ نحو؛ وجوه اعراب