دولت قرآن (تاملی نو بر معانی ثانوی استفهام با تکیه بر غزلیات‌ حافظ و آیاتی از قرآن‌ کریم)

دولت قرآن (تأملی نو بر معانی ثانوی استفهام با تکیه بر غزلیات‌ حافظ و آیاتی از قرآن‌ کریم)

دولت قرآن معانی ثانوی استفهام غزلیات‌ حافظ و آیاتی از قرآن‌

نویسندگان: محمد ابراهیم مالمیر ؛ فرشید وزیله

چکیده

مقاله حاضر با بررسی مقوله «استفهام» و معانی ثانوی آن در بلاغت عربی و فارسی به این حقیقت دست­ یافته ­است که نتایج بررسی و حتّی گاهی شاهد مثال­های بسیاری از این آثار تکراری می ­باشد؛ به­گونه­ای که پس از جمع­ بندی و حذف موارد تکراری به این نتیجه می ­رسیم که معانی ثانوی استفهام در کتب بلاغی عربی در ۳۵ عنوان مشترک و در کتب بلاغی فارسی در ۳۲ عنوان مشترک مطرح شده ­اند.

این در­حالی است که با مطالعه و بررسی شعر و ادب­فارسی می­ توان به شواهدی از سؤال دست­ یافت که قابلیت دسته بندی در هیچ کدام از عناوین مطرح شده در آثار بلاغی عربی و فارسی را ندارد و عنوانی جدید برای آن می­ بایست وضع نمود؛ از این میان، حافظ به­ واسطه دولت قرآن در این زمینه نیز دستاوردهای متفاوتی را کسب ­نموده ­است

؛ به عبارت دیگر، حافظ با اشراف بر اسلوب­های بلاغی قرآن­ کریم و تأسّی از شگرد­های پرس ش­سازی آن، به این توانمندی دست­ یافته ­است که سؤالات خود را در معانی و عناوینی به­کار ببرد که در دیگر کتب بلاغی و ادب فارسی پیشینه کاربرد ندارد؛ از این­ رو، بر مبنای غزل او می­توان به تعداد معانی ثانوی استفهام افزود و در نهایت، ضمن رعایت اسلوب عنوان­ گذاری علمی و با­ مسمّی به ارائه عنوان ­های جدید و تعریف آن‌ها پرداخت.
در این تحقیق با مطالعه غزلیات­ حافظ به ۶۱۵ سؤال دست­ یافته­ ایم که از این تعداد ۴ سؤال در معنای حقیقی به­ کار رفته ­است و دیگر سؤالات آن را در ۵۹ عنوان تقسیم نموده ­ایم و به منظور تبیین و تطبیق شگرد پرس ش­سازی حافظ با قرآن، در هر عنوان به ذکر یک آیه از قرآن و یک بیت از حافظ پرداخته ­ایم.

واژگان کلیدی: قرآن؛ بلاغت؛ معانی؛ معانی ثانوی؛ استفهام؛ غزلیات حافظ

سطح مقاله: علمی پژوهشی

عنوان مقاله [English]

The Blessing of the Qur’an:A New Reflection on the Secondary Meanings of Interrogation Focusing on Sonnets of Hafez and Ayahs from the Holy Qur’an

چکیده [English]

The present article examining “interrogation” and its secondary meanings in Arabic and Persian rhetoric found that there are repeated results and even examples given in these works. After summing up and removing repetitive cases, we concluded that secondary meanings of interrogation in Arabic rhetorical books are common in 35 cases and in 32 cases in Persian rhetorical books.
This is while through studying Persian poetry and literature we can come across cases that cannot be categorized in any of the categories mentioned in Arabic and Persian works hence require being assigned a new category. Among them, Hafez has achieved different results through the blessing of Holy Qur’an.

In other words, mastering the rhetorical methods of the Holy Qur’an and inspired by its question-making techniques, Hafez was able to use his questions in meanings and titles that have not been previously applied in other rhetorical books and Persian literature.

Therefore, based on his sonnets, we can add to the number of secondary meanings of interrogation and finally considering the method of scientific entitling, we can offer new titles and define them.

In the present research, we studied sonnets of Hafez and found 615 questions, 4 of which have been used in real meanings. We classified other questions in 59 titles and in order to explicate and compare Hafez’s question-making techniques with the Qur’an’s, in each title we mentioned one Qur’anic ayah and one couplet from Hafez.

کلیدواژه‌ها [English]

the Qur’an, translation, translators, ijmal (brevity), homonymy, similarity, trope

مطالعه بیشتر