بررسی رویکردهای ایجابی امام رضا (ع) در مواجهه با روایات عرضه ‎شده به ایشان

بررسی رویکردهای ایجابی امام رضا (ع) در مواجهه با روایات عرضه ‎شده به ایشان؛ سطح مقاله: علمی پژوهشی؛ سال انتشار: ۱۳۹۷؛ نویسندگان: رسول محمدجعفری؛ موضوع: روایات عرضه ‎شده به امام رضا؛ تعداد صفحات: ۲۸؛ فرمت فایل: PDF؛ مرجع دانلود: معارف نت | پایگاه مقالات علوم قرآن و حدیث ؛موضوعی مقاله: علوم قرآن و حدیث ؛ برچسبها: امام رضا | روایات عرضه | روایت های عرضه | عرضه روایات 

عنوان کامل مقاله: بررسی رویکردهای ایجابی امام رضا (ع) در مواجهه با روایات عرضه ‎شده به ایشان

مشخصات مقاله رویکردهای ایجابی امام رضا (ع) در مواجهه با روایات عرضه:

عنوان مجله: فرهنگ رضوی؛ مجلات علمی پژوهشی علوم قرآن و حدیث ؛ حوزه موضوعی مقاله: رشته علوم قرآن و حدیث ؛ نویسندگان: رسول محمدجعفری؛ سال انتشار: ۱۳۹۷

چکیده

مقدمه:

پس از وفات رسول خدا (صلی الله علیه و آله) اهل بیت ایشان (علیهم السلام) وظیفه سترگ تبیین آیات قرآن و سنت نبوی و پاسداری از آن دو را عهده دار بوده اند. این وظیفه به تناسب شرایط سیاسی، فرهنگی و اجتماعی هر دوره ظهور می یافته است؟

گاه به شکل جهاد فیزیکی با دشمنان و کج اندیشان منحرف نمود داشته است و گاه در چهره جهاد علمی و فرهنگی متبلور بوده است که البته جهاد اول در برهه اندکی از حیات ائمه (علیهم السلام) رخ داده و جهاد دوم در سراسر عصر حضور آن بزرگواران جریان داشته و در اشکال و ابعاد مختلف بروز کرده است.

استفاده از زبان دعاء شاگرد پروری، برپایی جلسات علمی، احتجاجات و مناظرات، از جمله آنهاست. دوران امامت امام رضا (علیه السلام) در فاصله سالهای ۱۸۳ تا ۲۰۳ق، یکی از دوران هایی است که جهاد فرهنگی در ابعاد مختلف آن ظهور یافته است (رک: مفید، ۱۴۱۴ق، ج۲، ۲۴۷).

از روایت های گوناگون به دست می آید که یکی از مسائل پرچالش دوران امامت امام رضا (علیه السلام) شیوع اخبار و روایت های برساخته گروه های مختلف فکری بوده است؛ از اهل سنت گرفته تا غالیان و حتی برخی شیعیان این مسئله اصحاب آن حضرت را بر آن داشته تا با عرضه روایات بر ایشان، صحت و سقم آنها را جویا شوند، با جستجوی گسترده در جوامع حدیثی، به روایت های فراوان و متنوعی در این موضوع دست یافتیم.

مواجهه امام رضا (علیه السلام) با این مسئله یکسان نبوده است اگر روایتها از اصالت برخوردار بوده آنها را تأیید و در صورت لزوم تبیین و تطبیق نموده و اگر راوی فهم اشتباهی از روایت داشته، فهم صحیح از آن را عرضه می کرده اند.

چنانچه روایت ها به تحریف دچار یا از اساس مجعول بوده، تحریف و جعل آن را آشکار می ساختند. لذا، می توان گفت، امام رضا (علیه السلام) دو رویکرد کلی ایجابی و سلبی در مواجهه با روایت های عرضه شده داشتند.

رویکردهای مواجهه ایجابی عبارت است از: تأیید، تبیین، تطبیق و تصحیح روایات.

رویکردهای مواجهه سلبی نیز تصریح به پرداختن به هر دو رویکرد ایجابی و سلبی به مجالی گسترده تر نیاز دارد. از این رو، در مقاله حاضر تنها به مواجهه اول پرداخته می شود.

در این پژوهش سعی شده است تمام موارد روش های ایجابی احصاء گردد. بر این اساس، پژوهش به روش توصیفی – تحلیلی، در پی ارائه پاسخ به این پرسش است که رویکردهای ایجابی امام رضا (علیه السلام) در مواجهه با روایت های عرضه شده به ایشان کدام است؟

در موضوع مورد پژوهش، نزدیک ترین اثر، مقاله ای است با عنوان: «امام رضا (علیه السلام) و جاعلان حدیث» که در آن به اقتضای بحث، به برخی از احادیثی که به امام رضا (علیه السلام) عرضه شده و ایشان جعلی بودن آنها را تبیین کرده اند، اشاره شده است.

مباحث پژوهش، با چارچوب و محتوای متفاوتی سامان یافته و برای نخستین بار است که این نوع نگاه به احادیث امام رضا (علیه السلام) مطرح می گردد و ظاهرا تاکنون تحقیقی از این منظر به احادیث ایشان بلکه دیگر معصومان (علیهم السلام) نپرداخته است. لذا، تحقیق حاضر در جهت تدارک این خلأ صورت می گیرد.

برای پاسخ به پرسش پژوهش، جستجوهای فراوانی در جوامع حدیثی صورت گرفت و در مجموع ۲۴ روایت یافت شد که ذیل چهار محور بررسی خواهد شد: ۱. تأیید روایات ۲. تبیین روایات ۳. جری و تطبیق روایات ۴. تصحیح برداشت های سطحی از روایات.

نتیجه گیری:

از آنچه در این پژوهش به آنها پرداخته شد، نتایج زیر حاصل می شود:

۱- امام رضا (علیه السلام) در مواجهه ایجابی با روایات عرضه شده، چهار روش را برگزیده اند:

الف) تأیید روایات، ب) تبیین روایات، ج) جری و تطبیق روایات، د) تصحیح برداشتهای سطحی از روایات در این بین، تبیین و تأیید روایات توسط امام به ترتیب با ۱۰ و ۹ مورد، بیشترین فراوانی را به خود اختصاص داده اند.

۲- روایات عرضه شده در موضوعات مختلف اعتقادی، اخلاقی و فقهی بوده اند.

اغلب روایات در مسائل اعتقادی با موضوعات خداشناسی، پیامبر شناسی، امام شناسی و انسان شناسی است و بیشترین سهم در روایات اعتقادی و بلکه در تمام روایت های عرضه شده، به موضوع امام شناسی اختصاص یافته است و این به دلیل ایهام ها و بدفهمی هایی بوده است که در جو خفقان دوران تیره حکومت عباسی به سراغ شیعیان می آمده است.

۳- روایات از زبان سه معصوم (پیامبر (صلی الله علیه وآله)، امام باقر و امام صادق (علیهم السلام) ) به امام رضا (علیه السلام) عرضه شده اند؛

اغلب روایتی که به نقل از پیامبر (صلی الله علیه وآله) بوده، راوی درصدد سؤال از روایتی بوده است که اهل سنت آن را نقل کردهانده از زبان امام باقر (علیه السلام) نیز بیش از یکبار موجود نیست، اما بسیاری از روایت ها، از امام صادق (علیه السلام) بوده که دلیل آن کثرت روایات و راویان ایشان نسبت به دیگر ائمه (علیهم السلام) بوده است.

همچنین در موارد فراوانی راویان در هنگام عرضه روایت با اشاره به معصومی خاص نکرده یا عبارت «روی عن آبائک» را به کار برداند و این ظاهرا ناشی از معلوم نبودن امام ناقل حدیث یا وجود روایت به نقل از چند امام با اولویت بخشی راوی به پی جویی محتوای حدیث بوده است.

۴- عرضه روایات به واسطه راویان مختلفی صورت گرفته است.

در بین آنان، حسین بن خالد و ابوصلت هروی بیش از دیگران در این روایات حضور دارند و این احتمالا ناشی از دهن پرسشگر آنان و کثرت مؤانست با امام رضا (علیه السلام) بوده است

مقالات مرتبط با موضوع روایات عرضه ؛ (برای دانلود روی عنوان مقالات کلیک نمایید):

امام رضا‌ (ع) و جاعلان حدیث (بررسی بسترهای وضع حدیث و موضع‌ گیری‌ های آن حضرت در قبال این مسئله)

عرضه احادیث بر قرآن در تفاسیر البیان و المیزان با تاکید بر تفسیر ۱۲ جزء نخست

تبیین حدیث با قرآن، امکان ومصادیق آن

واژگان پرتکرار مقاله:

امام رضا؛ روایات عرضه؛ روایت های عرضه؛ عرضه روایات؛ جعل احادیث؛ عرضه احادیث؛ عرضه حدیث؛ عرضه روایت؛ جعل حدیث؛ روایات عرض؛ جری و تطبیق روایات؛ تبیین معنای باطنی روایت؛ تبیین معنای ظاهری روایت

عناوین مشابه:

رویکردهای امام رضا (ع) در مقابل با روایات عرضه ‎شده به آن حضرت

رویکرد امام رضا (ع) در مواجهه با روایات عرضه ‎شده به ایشان

مطالعه بیشتر