روش‌ شناسی ابن‌ میثم بحرانی در شرح واژگان نهج‌ البلاغه

نویسندگان: زهرا مهدوی مهر ؛ غلامعباس رضایی هفتادر

سال انتشار: ۱۳۹۵

سطح مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

شرح ابن ­میثم بر نهج ­البلاغه ، علاوه بر جایگاه فلسفی و کلامی، از اهمیت لغوی نیز برخوردار است و بررسی­ها و اشارات لغوی و بلاغی فراوانی در آن وجود دارد. از آن‌جا که مادۀ اصلی ادبیات، واژه است و فهم نیکوی هر اثر ادبی، نیازمند فهم واژگان آن است؛ ابن­ میثم نیز پیش از شرح کامل عبارات، با سبکی خاص، ابتدا به شرح معانی واژگان پرداخته­ است.

مقالۀ حاضر، نظر به اهمیت ادبی و لغوی این شرح، با شیوۀ توصیفی تحلیلی و با استخراج نمونه ­هایی از این شرح، شیوۀ شارح را در شرح واژگان، مورد بررسی قرار داده­ و به این نتیجه رسیده است که شارح در شرح واژگان، مقلّد صرف نبوده و تنها به ذکر معانی واژگان از منابع پیشین بسنده نکرده است؛ بلکه با رویکرد لغوی و نقدی به این امر پرداخته است.

وی به معانی اصطلاحی، تفاوت­های معناییِ واژگان متقارب­المعنی و اشتقاقات لغوی واژگان اشاره کرده و گاهی نیز به آیات قرآن، احادیث، اشعار و امثال عربی، نکات صرفی، نحوی و بلاغی استناد جسته است. شارح در برخی موارد با رویکردی نقدی، نظرات شارحان و مفسران پیشین را دربارۀ معانی واژگان مطرح کرده، به تأیید یا نقد آن­ها پرداخته و یا برخی را بر برخی دیگر ترجیح داده است.

واژگان کلیدی: ابن‌ میثم بحرانی ؛ واژگان؛ اسلوب لغوی ؛ اسلوب نقدی

: [English]عنوان مقاله

Ibn Meisam’s method in the commentary of the words of Nahj al-Balagha

واژگان کلیدی  [English] :

Ibn Meisam, words, literal metod, critical metod

روش‌ شناسی ابن‌ میثم بحرانی در شرح واژگان نهج‌ البلاغه