ریشه‏ یابی معرفت در خاطره ازلی الست و همانندی آن با نظریه یادکرد افلاطون با تاکید بر مثنوی مولانا

ریشه‏ یابی معرفت در خاطره ازلی الست و همانندی آن با نظریه یادکرد افلاطون با تاکید بر مثنوی مولانا

نویسندگان: 

محمد بهنام فر ؛ علیرضا باغبان 

سال انتشار: ۱۳۹۴؛  سطح مقاله: علمی پژوهشی

کلیدواژه‌ها: افلاطون؛ الست؛ فراموشی؛ مثنوی ؛ معرفت؛ مولوی ؛ نظریه یادکرد

.

چکیده

عارفان مسلمان سرچشمه ‏های معرفت را در میثاق الست می‏جویند. مولانا بی‏ تردید یکی از سرآمدان این ریشه‏ یابی است. در این نوشته با طرح موضوع ریشه ‏یابی معرفت در ماجرای الست و همانندی آن با نظریه یادکرد(anamnesis) افلاطون، به شیوه تحلیلی، دیدگاه مولوی در مثنوی معنوی را بازکاویده ‏ایم. بر بنیاد این دیدگاه کسانی که در ماجرای الست و پیش از تعین وجودی از معرفت اجمالی شهودی بهره ‏ور شدند، هرچند در زندگی دنیایی، مدتی حکمت و دانایی نخستین را از یاد می‏برند و گرفتار نسیان و گاه غفلت می‏شوند، این استعداد در آن‏ها هست که پرورده شریعت و طریقت شوند و با تجدید خاطره ازلی الست، آرزومندانه به جست‏و‏جو ‏پردازند و به حضرت حق راه‏یابند. میثاق الست ماجرایی همگانی بوده‏است و اگر برخی روح‏ها گویی بویی از آن شراب ازلی نبرده‏ اند و انگار گم‏شده ‏ای ندارند، دلیل آن را باید در فراموشی و نسیان جست. بنابراین مولانا بر این باور است که هیچ آفریده‏ای از معرفت بی‏ نصیب نیست بلکه مرتبه ‏ای از معرفت شهودی اجمالی، از الست با همه هست و محبوب ازلی گم ‏کرده ‏ای همگانی است.
.

رویکرد مقاله: قرآن کریم و ادبیات فارسی

عنوان مقاله [English]

Origins of Episteme in the Eternal Vow of Yawm-i-Alast and its Sameness to Platonic Anamnesis Theory with an Emphasis on Mawlānā’s Masnavi

.

نویسندگان [English]

Mohammad Behnamfar ؛ Alireza Baghban

چکیده [English]

Muslim mystics seek the roots of episteme in the Vow of Yawm-i-Alast. Mawlānā is undoubtedly one of the prime figures in such an attempt. The present study focuses on the origins of episteme in the Vow of Yawm-i-Alast and its similarity to Platonic anamnesis theory. The analytical method used in this study traces Mawlānā’s view of this concept. On the basis of this theory, those who were provided with a sketchy intuitional episteme in the Vow of Yawm-i-Alast and prior to the ‘certainty of existence’ have the potential to be trained by sharia and tariqa although sometime in this world’s life they forget the original wisdom and knowledge and fall in oblivion and negligence; and by remembering the eternal Vow of Yawm-i-Alast to eagerly search their way towards God. The Vow of Yawm-i-Alast has been a universal truth and if there are souls deprived of that eternal wine, living as if they have nothing to seek, it is because of oblivion and negligence. Thus, Mawlānā holds that no creature is devoid of episteme; every creature has had, since Yawm-i-Alast, within itself a level of the sketchy intuitional episteme and the eternal loved one (God) is what everyone seeks.

کلیدواژه‌ها [English]

Plato, (Yawm-i-)Alast, Masnavi, episteme, Mawlānā (Rumi), anamnesis theory

مطالعه بیشتر