سالم سازی جامعه از آلودگی های اخلاقی در حکایات قرآن
.
نویسنده: محمدحسین مردانی نوکنده
سالم سازی جامعه از آلودگی های اخلاقی
چکیده
بر اساس حکایات قرآنی، سالم سازی جامعه از آلودگی های اخلاقی ، تعالی و تکامل جامعه را به دنبال خواهد داشت و جوامعی که جوّی سالم نداشته باشند، در سراشیبی سقوط و اضمحلال قرار خواهند گرفت. پرسش اصلی در این نوشتار پژوهشی این است که راهکار عملی برای سالم سازی جامعه از انحرافات و آلودگی های اخلاقی در حکایات و داستانهای قرآن چیست؟
روش پژوهش، کتابخانهای و با بهره گیری از نتایج دستاوردهای پژوهشی و تحقیقات صورت گرفته در این موضوع میباشد. هدف اصلی، پاسخگویی به چگونگی شیوه سالم سازی جامعه در حکایتهای عبرت آموز قرآن میباشد. نتیجه اصلی مستخرج از مقاله عبارت است از اینکه با حرکتی تدریجی، انقلابی فرهنگی، گسترش امر به معروف و نهی از منکر، مجازات منحرفان، طرد عوامل فساد و تباهی و نیز بهره جستن از شیوههای تربیتی گوناگون میتوان جامعه را از آلودگی های اخلاقی زدود.
کلیدواژهها: حکایات قرآنی؛ سالم سازی جامعه ؛ انحرافات؛ آلودگی های اخلاقی
آلودگی های اخلاقی و سالم سازی جامعه
ﻣﻘﺪﻣﻪ
ﺑﻲ ﮔﻤﺎن وﺿﻊ ﻣﺤﻴﻂ اجتماعی زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن اﺛﺮ ﻓﻮق اﻟﻌﺎده ای در روﺣﻴﺎت و اﻋﻤـﺎل او دارد؛ ﭼﺮاﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺴﻴﺎری از ﺻﻔﺎت ﺧﻮد را از ﻣﺤﻴﻂ ﻛﺴﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. ﻣﺤﻴﻂ های ﭘـﺎک ﻏﺎﻟﺒـﺎً اﻓـﺮاد ﭘﺎک ﭘﺮورش ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻣﺤﻴﻂ های آلوده ﻏﺎﻟﺒﺎً اﻓﺮاد آﻟﻮده. درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ در ﻣﺤﻴﻂ ﻧﺎﭘﺎک، ﭘﺎک زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺮﻋﻜﺲ، در ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎی ﭘﺎک، ﻣﺴﻴﺮ ﻧﺎﭘﺎﻛﻲ را ﻃﻲ ﻛﻨـﺪ و ﺑـﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ دﻳﮕﺮ، ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻂ، ﻋﻠّﺖ ﺗﺎﻣﻪ در ﺧﻮﺑﻲ و ﺑﺪی اﻓﺮاد ﻧﻴﺴﺖ، وﻟﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ آن را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳﻚ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻬﻢ زﻣﻴﻨﻪ ﺳﺎز ﻧﻤﻲ ﺗﻮان اﻧﻜﺎر ﻛﺮد. ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ ﺟﺒﺮ ﻣﺤـﻴﻂ ﺑﺎﺷـﻨﺪ، ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﺎ ﺟﺒﺮ را در ﺗﻤﺎم اﺷﻜﺎل آن ﻧﻔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ، اﻣﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ قوی ﻋﻮاﻣـﻞ زﻣﻴﻨـﻪ ﺳـﺎز را ﻫﺮﮔـﺰ اﻧﻜﺎر ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد.
سالم سازی جامعه از آلودگی های اخلاقی
اﻧﺴﺎن در ﺗﻌﺎﻣﻠﻲ داﺋﻢ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ اﺟﺘﻤﺎع اﺳﺖ و ﻋﻨﺎﺻﺮ آن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در راﺳﺘﺎی ﺳـﺎزﻧﺪﮔﻲ ﻳـﺎ وﻳﺮاﻧﮕﺮی ﺷﺨﺼﻴﺖ اﻓﺮاد ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ. روابطی ﺳﺎﻟﻢ، ﻋﺎﻃﻔﻲ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻛﺮاﻣﺖ و عزت و ﺑﺮ پایه اﻧﺼﺎف و ﻋﺪاﻟﺖ در ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮی ﺷﺨﺼﻴﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﻓﺮاد ﻧﻘﺸﻲ اﺳﺎﺳﻲ دارد. ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ رواﺑـﻂ ﻧﺎﺳﺎﻟﻢ، ﺧﺸﻦ، ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺣﻘﺎرت و ذﻟﺖ ﺑﺮ پایه ﺳﺘﻢ و بی عدالتی در ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺨﺼـﻴﺖ اﻧﺴـﺎﻧﻲ اﻓﺮاد ﻧﻘﺶ دارد. ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻤﺜﻴﻠﻲ ﻧﻐـﺰ، ﺗـﺄﺛﻴﺮ ﻣﺤـﻴﻂ در اﻋﻤـﺎل و ﻛـﺮدار اﻧﺴـﺎن را ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪه، ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ:
وَالْبَلَدُ الطَّیبُ یخْرُجُ نَبَاتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ وَالَّذِی خَبُثَ لَا یخْرُجُ إِلَّا نَکِدًا … ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﭘﺎﻛﻴﺰه (و ﺷﻴﺮﻳﻦ)، ﮔﻴـﺎﻫﺶ ﺑـﻪ ﻓﺮﻣـﺎن ﭘﺮوردﮔـﺎر ﻣـﻲروﻳـﺪ، اﻣـﺎ ﺳﺮزﻣﻴﻦ های ﺑﺪﻃﻴﻨﺖ(و ﺷﻮره زار) ﺟﺰ ﮔﻴﺎه ﻧﺎﭼﻴﺰ و ﺑﻲارزش از آن ﻧﻤﻲروﻳﺪ… (اﻷﻋﺮاف/۵٨).
سالم سازی جامعه از آلودگی ها
در اﻳﻦ ﻣﺜﺎل، اﻧﺴﺎن ﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﻴﺎه ﺗﺸﺒﻴﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻣﺤﻴﻂ زﻧﺪﮔﻲ آﻧﻬـﺎ ﺑـﻪ زﻣـﻴﻦ ﻫـﺎی ﺷـﻮر و ﺷﻴﺮﻳﻦ. در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ آﻟﻮده، ﭘﺮورش اﻧﺴﺎن ﻫﺎی ﭘﺎک ﻣﺸﻜﻞ اﺳـﺖ، ﻫﺮﭼﻨـﺪ ﺗﻌﻠﻴﻤـﺎت ﻗـﻮی و ﻣﺆﺛّﺮ ﺑﺎﺷﺪ، ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻗﻄﺮات ﺣﻴﺎت ﺑﺨﺶ ﺑﺎران ﻫﺮﮔﺰ در ﺷﻮره زار ﺳـﻨﺒﻞ ﻧﻤـﻲ روﻳﺎﻧـﺪ. ﺑـﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ، ﺑﺮای ﺗﻬﺬﻳﺐ ﻧﻔﻮس و ﺗﺤﻜﻴﻢ اﺧﻼق ﺻﺎﻟﺢ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﺻﻼح ﻣﺤـﻴﻂ اﻫﻤﻴـﺖ ﻓـﺮاوان داد. مسئله اﺻﻠﻲ در اﻳﻦ ﻧﻮﺷـﺘﺎر، ﭼﮕـﻮﻧﮕﻲ سالم سازی جامعه از آلودگی های اخلاقی در ﺣﻜﺎﻳﺎت ﻗﺮآن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ.
ﭘﺮﺳﺶ اﺻﻠﻲ ﻧﻴﺰ اﻳﻨﻜﻪ راﻫﻜﺎرﻫـﺎی ﭘﻴﺮاﺳـﺘﻦ ﺟﺎﻣﻌـﻪ از آلودگی های اخلاقی در ﺣﻜﺎﻳﺎت ﻗﺮآن ﭼﻴﺴﺖ! در ﺑﺎب ﭘﻴﺸﻴنه ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎﻳﺪ اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻪ ﻛﺘـﺐ و ﻣﻘـﺎﻻت گوناگونی در این موضوع به رشته تحریر در آمده است که به بخشی از این کتب در بخش منابع اشاره شده است. در این مقاله پژوهشی، برآنیم تا سالم سازی جامعه را از انحرافات و آلودگی های اخلاقی در حکایات قرآن با نگاهی نو و ساختاری جدید بررسی و تحلیل کنیم.
.
نتیجه گیری
سالم سازی جامعه از اﻧﺤﺮاﻓﺎت و آلودگی های اخلاقی در ﺣﻜﺎﻳﺎت ﻗﺮآن، اﺑﻌـﺎدی ﮔﺴـﺘﺮده و زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ دارد. در ﻣﺮﺣﻠﺔ ﻧﺨﺴﺖ، ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﺑﺮای رﺷﺪ و ﺗﻜﺎﻣﻞ معنوی اﻧﺴﺎن ﻫﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮد. ﻣﺤﻴﻂ تربیتی ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺗﻤﺎم ﻋﻮاﻣﻞ ﺧـﺎرﺟﻲ ﻛـﻪ اﻧﺴـﺎن را اﺣﺎﻃـﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ و او را از آﻏﺎز رﺷﺪ ﺗﺎ زﻣﺎن ﻣﺮﮔﺶ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫـﺪ. از ﺟﻤﻠـﻪ وﻳﮋﮔـﻲﻫـﺎی اﻧﺴﺎن، ﺗﺄﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮی از ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺤﻴﻄﻲ، اﻋﻢ از ﺷﺮاﻳﻂ زﻣﺎﻧﻲ، ﻣﻜﺎﻧﻲ و اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ اﺳـﺖ.
آلودگی های اخلاقی
ﻃﺒﻖ اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ، رﺷﺪ ﺑﺮﺧﻲ از اﻓﻜﺎر، ﻧﻴﺎت و رﻓﺘﺎرﻫﺎی آدﻣـﻲ را ﺑﺎﻳـﺪ در ﺷـﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄـﻲ او ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﺮد؛ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ، اﻧﺴﺎن ﻫﻢ از ﺣﻴﺚ ﻇﺎﻫﺮ و ﻫـﻢ از ﻧﻈـﺮ ﺑـﺎﻃﻦ، ﻣﺘـﺄﺛّﺮ از ﺷـﺮاﻳﻂ محیطی اﺳﺖ ﻛﻪ او را اﺣﺎﻃﻪ ﻛـﺮده اﺳـﺖ. ﺑـﺮ اﻳـﻦ اﺳـﺎس، ﺑـﺮای زدودن ﭘـﺎرهای از ﺣـﺎﻻت و رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب و ﻧﻴﺰ ﺑﺮای اﻳﺠﺎد ﺣﺎﻻت و رﻓﺘﺎرﻫﺎی ﻣﻄﻠﻮب در اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﻪ سالم سازی جامعه و ﻣﺤﻴﻂ از اﻧﺤﺮاﻓﺎت و آلودگی های اخلاقی ﭘﺮداﺧﺖ. ﺑـﺎ ﺑﺮرﺳـﻲ ﺣﻜﺎﻳـﺎت ﻫـﺎی ﺗﺮﺑﻴﺘـﻲ ﻗﺮآن، ﺑﻪ ١٠ اﻳﺪه و راﻫﻜﺎر ﺑﺮای سالم سازی جامعه از آلودگی های اخلاقی ﻣﻲ رﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از:
رﻳﺸﻪ یابی آلودگی های اخلاقی و سالم سازی جامعه
رﻳﺸﻪ یابی اﻧﺤﺮاﻓﺎت، اﻧﻘﻼب ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ، اﺻﻼح ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ، ﺗﺮوﻳﺞ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و نهی از ﻣﻨﻜﺮ، ﺑﻬﺮه ﺟﺴﺘﻦ از روش ﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﻣﺸﺮوع ﺑـﻪ نیازها ﻗﺒـﻞ از ﻣﺤـﺪودﻳﺖﻫـﺎ، ﺣﻔﻆ ﺣﺮﻳﻢ ﻣﻴﺎن زن و ﻣﺮد، ﺷﺪت ﻋﻤﻞ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺤﺮاﻓﺎت، ﻃﺮد ﻋﻮاﻣﻞ ﻓﺴﺎد و ﺗﺒﺎﻫﻲ، و ﻧﺸـﺎن دادن راه ﺣﻖ ﺑﻌﺪ از ﻣﺤﻮ ﺑﺎﻃﻞ.
ﺗﺠﺮﺑه ﺗﺎرﻳﺦ ﺳﺮﺷﺎر از وﺟﻮد ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺪاﺷﺘﻦ محیطی ﺳﺎﻟﻢ و درﺳﺖ، ﻫـﺮ ﻳﻚ ﺑﺎر ﺧﻄﺎﻳﻲ را ﺑﻪ دوش ﻛﺸﻴﺪه اﻧﺪ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎی ﺗﻠﺦ و ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ را ﭘﺸﺖ ﺳـﺮ ﮔﺬاﺷـﺘﻪ اﻧـﺪ. از اﻳﻦ رو، ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﺣﺘﻤﺎً ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺧﻮد ﺑـﻪ ﺗﺠﺮﺑـﻪ ﺑﻨﺸـﻴﻨﻴﻢ و راه ﻃـﻲ ﺷـﺪه آﻧـﺎن را ﺑـﺎر دﻳﮕـﺮ ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﻴﻢ؛ ﭼﺮاﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻬﺎی ﮔﺰافی اﺳﺖ و ﻧﻴﻜﻮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ ﻛﻪ: آزﻣﻮده را آزﻣﻮدن ﺧﻄﺎﺳﺖ.
.
مشخصات مقاله:
سال انتشار: ۱۳۹۴؛ رده مجله: مقالات علمی ترویجی علوم قرآن و حدیث؛ رویکرد مقاله: علوم و معارف قرآن کریم
موضوع: سالم سازی جامعه از آلودگی های اخلاقی
.
برای دسترسی به متن کامل مقاله، از بخش دانلود میتوانید فایل کامل مقاله را دانلود نمایید.
.
سایر منابع مرتبط با موضوع:
تاثیر قرآن بر روابط اجتماعی در اندیشه مفسران
روش های قرآن در نهادینه سازی اخلاق در جامعه
جایگاه و کارکرد اختلاف در جامعه بشری از نظر علامه طباطبایی
کارکردهای اجتماعی اخلاق دینی و قرآنی در جامعه از منظر تفسیر المیزان
الگوی اخلاقی قرآن در برخورد با انحراف های اخلاقی (با تاکید بر دوره جوانی)
عوامل موثر بر تکوین نگرش ایمانی در قرآن کریم با رویکرد روانشناسی اجتماعی
جامعه و اصالت فلسفی آن در قرآن (بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی و مطهری)
تبیین سبک زندگی اسلامی (رضوی) ؛ راهکارهایی در جهت تداوم آن در جامعه ایران
برای دسترسی به مقالات مشابه، روی عنوان مقاله مورد نظر کلیک نمایید.
.
برچسبها:
جامعه, اخلاق, قصص قرآن, اجتماع, انحرافات, تربیت
- لینک دانلود فایل بلافاصله بعد از پرداخت وجه به نمایش در خواهد آمد.
- همچنین لینک دانلود به ایمیل شما ارسال خواهد شد به همین دلیل ایمیل خود را به دقت وارد نمایید.
- ممکن است ایمیل ارسالی به پوشه اسپم یا Bulk ایمیل شما ارسال شده باشد.
- در صورتی که به هر دلیلی موفق به دانلود فایل مورد نظر نشدید با ما تماس بگیرید.