سبک‌ شناسی لایه آوایی و واژگانی خطبه ۲۲۱ نهج البلاغه

سبک‌ شناسی لایه آوایی و واژگانی خطبه ۲۲۱

نویسندگان: حسین یوسفی آملی؛ مصطفی کمال‌ جو؛ مریم اطهری‌ نیا

چکیده
سبک‌شناسی لایه‌ای، یکی از شیوه‌های بررسی آثار ادبی به‌شمار می‌رود. در این روش متن به لایه‌هایی تقسیم شده، با بررسی لایه‌های آن، به مطالعه و بررسی متن پرداخته می‌شود. آواها و واژه‌های به‌کار گرفته شده در یک متن از لایه‌های مهم در فصاحت و شیوایی آن به‌شمار می‌رود. نهج البلاغه دارای سبک ادبی و کلامی شیوا و بلیغ است که واکاوی و بررسی لایه‌های سبکی موجود در این کتاب ارزشمند می‌تواند از مفاهیم والا و نهفته و زیبایی‌های موجود در آن پرده بردارد. خطبۀ ۲۲۱ نهج البلاغه با محوریت اخلاقی به بیان برحذر داشتن از غفلت، شرح حال گذشتگان، احوال مردگان و عبرت از آنان می‌پردازد.

مقالۀ حاضر به بررسی دو لایۀ آوایی و واژگانی به شیوه توصیفی ـ تحلیلی در خطبۀ مذکور پرداخته است. موسیقی و آهنگ ناشی از تکرار آواها و سجع و جناس موجود در خطبه در لایۀ آوایی بر زیبایی محتوایی متن افزوده است و استفاده از واژه‌های مترادف و متضاد و تلفیقی از واژگان انتزاعی و عینی هم‌سو با مضامین خطبه و همچنین بسامد بالای جمع مکسّر کثرت، از ویژگی‌های بارز در لایۀ واژگانی است.

واژگان کلیدی: سبک‌ شناسی لایه‌ ای؛ لایه آوایی ؛ لایه واژگانی ؛ خطبه ۲۲۱

سطح مقاله: علمی پژوهشی