سبک‌ شناسی لایه نحوی – بلاغی همپایگی و روابط معنایی

نویسندگان: صلاح الدین عبدی؛ مهتاب کیانی

سال انتشار: ۱۳۹۶

سطح مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

نهج ­البلاغه دومین منبع معارف اسلامی به‌شمار می­رود که امیر بیان امام علی(ع) در آن برنامۀ زندگی فردی و اجتماعی و حتی سیاسی را با سبک و ساختار ویژه­ای بیان نموده­است. از این رهگذر می­توان به سبک نامۀ سی و یکم اشاره کرد؛ این نامه شامل وصیت امام علی(ع) به فرزندش امام حسن(ع) است. استفادۀ گسترده از انواع ساخت­های همپایه یکی از ویژگی­های سبکی امام(ع) در این اندرزنامه است؛ از آن­جا که استفاده از این­گونه ساخت­ها در نامۀ سی و یکم، نمود بالایی دارد، پژوهش حاضر بر آن است که با روش توصیفی– تحلیلی به بررسی ساخت­های همپایه در این نامه بپردازد و ارتباط آن را با دو حوزۀ موسیقایی و بلاغی مشخص نماید و در نهایت بخشی از زیبایی­آفرینی کلام امام(ع) را تبیین کند.

ساخت­های همپایه در این نامه به سه نوع همپایگی ترکیبی، همپایگی موسیقایی و همپایگی بلاغی تقسیم می­شود. مهم­ترین یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که از مهم­ترین ویژگی ساخت­های همپایه در این نامه استفاده از همپایگی ترکیبی تام و جزئی در انواعِ جملات اسمیه، فعلیه، انشائیه و … است و همپایگی موسیقایی سهم بیشتری را در همراهی با همپایگی ترکیبی دارد. همراهی همپایگی موسیقایی و بلاغی با همپایگی ترکیبی، علاوه بر اینکه در زیباآفرینی کلام تأثیر بالایی دارد، در ایجاد طراوت در فضای نامه و تأثیرگذاری بر مخاطب نیز نقش به­سزایی دارد.

واژگان کلیدی: سبک‌ شناسی ؛ همپایگی ؛ نهج‌ البلاغه ؛ نامه سی و یکم

سبک‌ شناسی لایه نحوی – بلاغی همپایگی و روابط معنایی