سنجش انتقادی اخبار تاریخی تفاسیر قرآن با بهره‌ گیری از ملاک‌ های علم تاریخ و علم حدیث

عنوان مقاله: سنجش انتقادی اخبار تاریخی تفاسیر قرآن با بهره‌ گیری از ملاک‌ های علم تاریخ و علم حدیث

نویسندگان: حسین شجاعی ؛ عباس مصلائی‌ پور

چکیده
در تفسیر قرآن ، نیازمند استفاده از شاخه‌های متعددی از علوم عقلی و نقلی هستیم که در میان آنها، تاریخ از اهمیتی قابل توجه برخوردار است؛ علی‌رغم اهمیت تاریخ در تفسیرنگاری، نحوه به‌کارگیری این علم در تفاسیر متقدم و متاخر، آمیخته با آسیب‌هایی گسترده است که از زمره آنها می‌توان به اشاعه دروغ و قلب حقایق تاریخی اشاره نمود. به‌سبب وجود این آسیب‌ها امکان اعتماد کامل به گزاره‌های تاریخی موجود در تفاسیر وجود ندارد؛ فلذا لازم است این اخبار در سنجه نقد قرار گیرند تا علاوه بر رفع آسیب‌های آن، به بهبود و ارتقاء این علم در تفسیر قرآن کمک شود.

در این راستا اولین گامی که امکان سنجش سطح وسیعی از داده‌های تاریخی تفاسیر را فراهم می‌آورد ارائه ملاک‌هایی علمی برای تفکیک داده‌های درست از غلط است. مقاله پیش رو با ارائه مجموعه‌ای از ملاک‌ها به‌دنبال طرح دستگاهی انتقادی در حوزه نقد گزاره‌های تاریخی تفاسیر می‌باشد. این دستگاه انتقادی با استفاده از ظرفیت‌های نقد سنتی در علوم حدیث و هم‌چنین ملاک‌های عینی‌گرای علم تاریخ، سعی در آن دارد تا قابلیت نقد گزاره‌های تاریخی تفاسیر را فراهم آورد تا بدین نحو امکان سنجش گزاره‌های صحیح تاریخی از سقیم آنها فراهم آید.

واژگان کلیدی: آسیب‌ شناسی تفاسیر ؛ تحلیل تاریخی ؛ تحلیل حدیثی ؛ اخبار تاریخی تفاسیر ؛ ملاک‌ های سنجش

سطح مقاله: علمی پژوهشی

مطالعه بیشتر