سوء استفاده از حق حاکمیت در نهج‌ البلاغه

نویسندگان:  نبی سبحانی؛ احمد رضوانی مفرد؛ قدرت الله نیازی

سال انتشار: ۱۳۹۶

سطح مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

در طول تاریخ بشریّت مقابله با سوء استفاده از حق حاکمیت اساسی‌ترین دغدغۀ آزادی‌ خواهان جهان بوده است. در نظام حقوقی اسلام – که مبتنی بر آموزه‌های وحیانی و سیره معصومان علیهم‌السلام است- راهکارهای نظری و عملی برای کنترل قدرت حاکمان تبیین گردیده است. پژوهش حاضر به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و با تکیه بر متن خطبه‌ها و نامه‌های امام علی(ع)، به بررسی سیره علمی و عملی آن حضرت در برخورد با مسئله سوء استفاده از حق حاکمیت پرداخته و به این نتیجه رسیده است که در نظام حقوقی اسلام حق مطلق وجود ندارد و سوء استفاده از آن نیز ممنوع است.

حضرت علی(ع) برای مقابله با سوء استفاده از دو شیوۀ پیشگیری و برخورد مقتدرانه استفاده نموده است. در شیوۀ پیشگیری، کارگزارانش را از گرایش به زندگی تجملاتی و از هم‌نشینی با مرفّهان بی‌درد بر حذر می­دارند و با گماشتن ناظران مخفی، بر اعمال آنان نظارت می­کنند و منحرفان و خطاکاران را به مسیر اعتدال رهنمون می­سازند. رعایت حقوق همه مردم اعم از مسلمان و غیرمسلمان را لازم می­دانند و حتی صاحبان قدرت را به رعایت حق حیوانات نیز سفارش نموده­اند. عزل، حکم به جبران خسارت و اعمال مجازات اسلامی شیوه‌های برخورد آن حضرت با سوء استفاده‌کنندگان بوده است.

واژگان کلیدی: سوء استفاده؛ حق حاکمیت؛ بیت‌ المال؛ نهج‌ البلاغه

: [English]عنوان مقاله

Prohibition of abuse of Sovereignty in Nahj al-Balagheh

واژگان کلیدی  [English] :

Abuse, Sovereignty right, power, Treasury, Nahj al-Balagheh

سوء استفاده از حق حاکمیت