نظریات صدق و کذب در حوزه زبان شناسی (آیه نخست سوره منافقون) - معارف نت

نظریات صدق و کذب در حوزه زبان شناسی بر محور آیه نخست سوره منافقون

چکیده

در حوزه زبان‌‍‌شناسی نظریه‏‌های پرشماری در تعریف صدق و کذب جریان داشته است. اندیشمندان مسلمان نیز در حوزه‏‌های مختلف علمی بدین امر همت گماشته‌‏اند. آنان دو ملاک برای صدق و کذب در نظر داشته‏‌اند، مطابقت یا مطابقت‌ نداشتن با واقع خارجی و مطابقت‌ یا مطابقت‌ نداشتن با باور خبردهنده. با توجه بدین دو ملاک چهار نظریه پدید آمده است: نظریه مطابقت، دیدگاه نظام، دیدگاه جاحظ و نظریه صدق و کذب فعلی و فاعلی. پیروان هر چهار نظریه به آیه نخست سوره منافقون استناد کرده‏‌اند. در این آیه از سویی منافقان به پیامبری پیامبر اکرم شهادت داده‌‏اند و از سویی دیگر خداوند بر دروغگو بودن منافقان شهادت داده است.

بررسی بیشتر مفاد این آیه نخست سوره منافقون و البته در نظر گرفتن برخی از آیات وارد در این موضوع، به برتری دیدگاه چهارم می‌‏انجامد. مطابقت و مطابقت‌ نداشتن با واقع عینی، صدق و کذب فعلی (خبری) است و مطابقت و مطابقت‌ نداشتن با باورِ خبردهنده صدق و کذب فاعلی (مخبِری) است. تفکیک بین دو حیثیت فعلی و فاعلی در صدق و کذب نتایج توجه برانگیزی را در تفسیر آیات قرآن در پی‌خواهد داشت.

واژگان کلیدی: سوره منافقون ؛ نظریات صدق و کذب ؛ مطابقت؛ صدق و کذب فعلی؛ صدق و کذب فاعلی

.

مشخصات مقاله نظریات صدق و کذب در حوزه زبان شناسی بر محور آیه نخست سوره منافقون:

موضوع مقاله: زبان شناسی قرآن – نقد نظریات صدق و کذب پیرامون آیه نخست سوره منافقون

مجلات علوم قرآن و حدیث ؛ رده مقاله: مقالات علمی پژوهشی علوم قرآن و حدیث

.

نویسنده مقاله نظریات صدق و کذب در حوزه زبانشناسی بر محور آیه نخست سوره منافقون:

محمد سلطانی رنانی؛ استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

.

مهمترین مباحث مطرح شده در مقاله نظریات صدق و کذب پیرامون آیه نخست سوره منافقون:

سوره منافقون

آیه نخست سوره منافقون
شأن نزول آیه
واژه‏‌های آیه
بلاغت آیه
ارتباط نفاق و کذب