نقد و بررسی طرح‌ واره‌ های تصوری قرآن در نهج‌ البلاغه

طرح‌ واره‌ های تصوری قرآن در نهج‌ البلاغه

نویسنده: حسن مقیاسی

سال انتشار: ۱۳۹۵

سطح مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

در پژوهش ­های زبان­ شناسان‌ شناختی معاصر، استعاره مجموعه ­ای از فرآیندهای ذهنی- زبانی است که ناشی از نگرش مفهومی و ذهنی در برخورد با اشیاء و محیط پیرامون است. در قرآن بسیاری از مفاهیم انتزاعی در قالب مجموعه­ ای از مفاهیم عینی بر پایۀ طرح ­واره ­های تصوری نمود یافته ­است. چنین عملکردی در ساختار استعاری آیات، امکان درک پدیده ­های انتزاعی آموزه­ های قرآنی را از طریق انطباق استعاری پدیده ­های فیزیکی که ماهیتی قابل ادراک دارند فراهم می‌سازد.

از آنجا که کلام امام علی(ع) در نهج­ البلاغه در راستای آموزه ­های معرفتی و نیز اعجاز بیانی منحصر به ­فرد قرآن است؛ از این­ رو اغلب استعاره­ های به­ کار رفته در کلام ایشان با الهام از قرآن و به‌ منظور تفهیم پدیده­ های انتزاعی در قالب تصاویر حسی است که حضرت(ع) با الگوگیری از ساخت ­های استعاری آیات از طریق انطباق استعاری پدیده ­های قابل ادراک از یک حوزۀ مفهومی برای شناخت حوزۀ مفهومی دیگر بهره ­می‌ بردند؛ به­ گونه ­ای که شیوۀ بیان ایشان در طرح مفاهیم، تداعی ­کنندۀ سبک بیانی قرآن است.

بر این­ اساس در پژوهش حاضر، آن دسته از ساختارهای استعاری نهج ­البلاغه که منطبق با الگوهای استعاری مطرح از سوی زبان­ شناس­ شناختی، مارک جانسون است در قالب سه طرح ­وارۀ «حرکتی»، «حجمی» و «قدرتی» ارزیابی می ­گردد. در این راستا با توجه به موضوع موردنظر، به آن دسته ازطرح‌ واره‌ های تصوری در نهج ­البلاغه پرداخته می ­شود که ماهیت آن­ها برگرفته از استعاره ­های مفهومی قرآن ­کریم است. در این میان، کارکرد استعاره ­های قرآنی در قالب طرح­ واره حرکتی از بسامد بالاتری نسبت به سایر طرح­ واره ­ها در نهج ­البلاغه برخوردار است.

واژگان کلیدی: نهج‌ البلاغه ؛ استعاره مفهومی ؛ طرح‌ واره‌ های تصوری

: [English]عنوان مقاله

An Analysis and Evaluation of the Quranic Image schemas in Nahj al-Balagha

واژگان کلیدی  [English] :

Nahj al-Balagha, conceptual metaphor, Image schemas

طرح‌ واره‌ های تصوری قرآن در نهج‌ البلاغه

مطالعه بیشتر