| قیمت: | 0تومان |
| تاریخ انتشار: | 14 آبان 1398 |
| دسته بندی: | مقالات علمی پژوهشی |
عربی پنداری واژه های دخیل در قرآن در تفاسیر اسلامی (بررسی هشت نمونه موردی از اعلام قرآنی) ؛ سطح مقاله: علمی پژوهشی؛ سال انتشار: ۱۳۹۷؛ نویسندگان: مریم السادات خلیلی ازاد؛ مهرداد عباسی؛ موضوع: امامت و توحید در حدیث سلسله الذهب؛ تعداد صفحات: ۲۳؛ فرمت فایل: PDF؛ مرجع دانلود: معارف نت | پایگاه مقالات علوم قرآن و حدیث ؛ حوزه تخصصی مقاله: علوم قرآن و حدیث ؛ واژگان کلیدی: واژه های دخیل در قرآن | معربات قرآن | عربی پنداری | واژه های دخیل | زبان قرآن
عنوان مجله: دوفصلنامه کتاب قیم؛ نویسندگان: مریم السادات خلیلی ازاد؛ مهرداد عباسی؛ سال انتشار: ۱۳۹۷؛ سطح مقاله: علمی پژوهشی
عربی پنداری واژه های دخیل در قرآن در تفاسیر اسلامی
در لابه لای متن قرآن کریم، کلماتی به چشم می خورد که ریشه در زبان های غیر عربی داشته و به آنها واژه های دخیل گفته می شود. در مورد وجود واژگان غیر عربی در قرآن دیدگاه های متعددی وجود دارد که به آن خواهیم پرداخت. بر اساس این دیدگاه ها برخی وجود واژگان غیر عربی را در قرآن پذیرفته و برخی آن را نمی پذیرند.
همچنین از دیرباز تعیین زبان واژه های غیر عربی قرآن و انتساب هریک از آنها به زبانی خاص، دغدغه مفسران و محل بحث در تفاسیر قرآن بوده است. بعضی مفسران بر اساس معیارهایی حکم به غیر عربی بودن برخی واژه های قرآن کرده و در پی آن بوده اند تا زیان آن واژه را تعیین کنند.
مفسران در مواجهه با واژه های غیر عربی قرآن گاهی با تکلف کوشیده اند که آنها را در اوزان و قالب های زبان عربی توضیح دهند. از این روست که فخر رازی از مفسرانی که می کوشند برای واژه «الانجیل» ریشه عربی بتراشند به شدت انتقاد می کند (فخر رازی، ج۷، ص ۱۳۲). زمخشری نیز از مفسرانی است که بسیاری از اعلام قرآنی را که مفسران و لغویان قبل از او عربی دانسته اند مردود می شمارد (زمخشری، ۱۹۰۷، ج۳، ص ۳۲).
این قبیل آراء مفسران سنتی که برخی مبتنی بر عربی پنداری بعضی از واژه های دخیل در قرآن است، نسل به نسل منتقل شده و از آنجا که سنت تفسیر بیشتر بر پایه نقل بوده، این اطلاعات به همان صورت و بدون توجه به مبانی زبان شناختی و تاریخی علمی به تفاسیر بعدی تا به امروز راه یافته است.
دغدغه اصلی در این مقاله، ارائه مستنداتی از منابع زبان شناختی است مبنی بر اینکه برخی از واژگان دخیل که به زبان عربی منتسب شده، غیر عربی است و خاستگاه اصلی آنها زبانهای دیگر است؛ و اینکه علت این امر، فقدان دسترسی آن اندیشمندان به منابع زبان شناسی متقن بوده است.
در این راستا سه عامل توجه به شباهت های ظاهری با واژگان عربی از لحاظ وزنی، ریشه یابی عربی برای این واژه ها و یا حس قوم گرایی مفسران عرب، اینان را به عربی دانستن واژگان دخیل مجاز کرده است.
اثر حاضر به بررسی تعدادی از این نمونه ها و اثبات دخیل بودن آنها با توجه به منابع زبان شناسی نوین می پردازد. در این پژوهش پس از بررسی کلیات، هشت نمونه موردی از اعلام قرآنی با رویکرد مذکور بررسی شده است.
تعیین زبان واژه های دخیل در قرآن یکی از مسائل مطرح در بحث واژگان معرب است. با ورود به این بحث در می یابیم عالمان مسلمان، زبان برخی از این واژگان را به شکلی صحیح و برخی را بر مبنای حدس و گمان تعیین نموده اند؛ گاه واژه را به یک زبان نسبت داده و گاه به دو یا چند زبان منتسب نموده اند.
برخی از مفسران مسلمان تمایل داشتند که برای بعضی از این واژه ها ریشه های عربی تصور کنند و بدون توجه به مبانی زبان شناسی و صرفا با یافتن یک ریشه سه حرفی، آن واژه را عربی می دانستند. مثلا واژه انجیل را از ریشه «تجل» بر وزن إفعیل و به معنای خروج دانسته و برای معنای آن نیز توجیهاتی آورده اند، درصورتی که در همان اعصار، مفسرانی چون فخر رازی این موضوع را مردود دانسته و انجیل را واژه ای دخیل تلقی نموده اند. امروزه، علم زبان شناسی این واژه را یونانی یا سریانی می داند.
همچنین برای برخی از اعلام و اسامی قرآنی ریشه های عربی فرض نموده اند، مثلا «ادریس» یا «ابلیس» را به ترتیب از ریشه های «درس» و «بلس» دانسته اند، حال آنکه امروزه غیر عربی بودن آنها در زبان شناسی نوین اثبات شده است و زمخشری نیز در همان روزگار، عربی پنداشتن این واژگان را مردود می داند.
در قرن بیستم برای تشخیص زبان اصلی واژه های دخیل در قرآن با تکیه بر مبانی زبان شناختی یک بنای محکم نهاده شد تا زبان اصلی واژه های دخیل به درستی مشخص شود و تشکیکی در زبان این واژه ها وجود نداشته باشد، چنان که با بررسی این واژگان در منابع زبان شناسی نوین این نکته را دریافتیم.
مفردات قرآن و ریشه شناسی تاریخی ؛ بایسته ها و آسیب های موجود
