عقل گرایی سید رضی در تفسیر

عنوان مقاله: عقل گرایی سید رضی در تفسیر

.
نویسندگان: حمید قربان پور ؛ مهدی جلالی ؛ محمدحسن رستمی

.

سال انتشار: ۱۳۹۶   سطح مقاله: علمی پژوهشی

.
چکیده

یکی از روش‌ های تفسیری کهن عقل‌ گرایی در تفسیر است. با توجه به اینکه قرن چهارم هجری نقطه آغاز این جریان بوده و از آنجا که سید رضی جزء پیشگامان این شیوه در این دوره است، واکاوی مؤلفه‌های عقل‌گرایی در آرای تفسیری وی مد نظر قرار گرفت. این بررسی نشان داد که عقل ابزاری بیشتر از عقل منبعی مورد استفاده سید بوده است. استفاده از عقل به‌ عنوان قرینه تاویل آیات و تفسیر آیات بر معانی استعاری و مجازی، استفاده از بداهت عقلی به‌عنوان قرینه حمل آیات بر معانی استعاری، تحلیل مفاهیم ادبی با تحلیل عقلی، تحلیل عقلی موضوع سخن و نقد و بررسی اقوال با توجه به ملاک‌های عقلی، مهم‌ترین مؤلفه‌های عقل‌گرایی در روش تفسیری سید رضی است. در کنار تأویلات و تفاسیر ضابطه‌مند همسو با مفسران خردگرای معتزلی، تأویلات فاقد شواهد و ادله کافی، ازجمله روایات معصومین، از مشخصه‌های روش تفسیری وی بوده است.

کلیدواژه‌ها: سید رضی؛ عقل مصباحی؛ تفسیر عقلی؛ عقل گرایی

.

عنوان مقاله [English]

Sayyid Raḍī’s Rationalism in Interpretation

.
چکیده [English]

One of the ancient exegetical methods is rationalism in interpretation. Given the fact that the fourth century AH has been the earliest point of this trend and since Sayyid Raḍī has been one of the pioneers of this method, an exploration of rationalistic components in his exegetical opinions was taken into consideration. This study showed that the instrumental intellect had been more used by Sayyid than the referential intellect.

Using intellect as evidence to esoteric interpretation (ta’wīl) of the verses and interpretation of the verses by metaphorical and figurative meaning, using intellectual self-evidence indicating the predication of the verses to figurative meanings, analysis of literary concepts with rational analysis, rational analysis of the subject of speech, and examining the statements with respect to rational criteria are the most important components in Sayyid Raḍī’s exegetical methods. Along with systematic ta’wīls and interpretations homogenous with the Mu‘tazilī rationalistic interpreters, the ta’wīls lacking enough evidence and proofs, including the hadiths of the Infallibles, are among the characteristics of his interpretations.

کلیدواژه‌ها [English]

Sayyid Raḍī, instrumental reason, intellectual interpretation, rationalism

مطالعه بیشتر