فرآیند شکل‌گیری نظام عمل صالح از منظر قرآن و روایات

.

نویسندگان: فاطمه مولودی, مرتضی ایروانی نجفی, سهیلا پیروزفر

.

سطح مقاله: علمی پژوهشی

.

چکیده

این مقاله می‌کوشد تا با رویکردی نو با استفاده از روش توصیفی و تحلیل محتوا به بررسی چگونگی فرایند شکل‌گیری عمل صالح بپردازد. تا کنون پژوهش‌های گوناگونی دربارۀ پیوندهای متقابل عمل صالح با مفاهیمی دیگر همچون ایمان، تقوی، قلب و… صورت گرفته است. اما این پژوهش بر آن است تا با گردآوری، ارزیابی و پردازش مجموعۀ این روابط متقابل، نظام و روند رخداد عمل صالح را بر پایۀ قرآن و روایات مبین پیدا نماید. به سخن دیگر، در این مقاله، فرایند بروز عمل صالح در گذر از ساختار روانی انسان جستجو می‌شود.

نتایج این پژوهش نشانگر آن است که از دیدگاه قرآن و روایات، روند رخداد عمل صالح طی شش مرحله زیر و در گذر از اجزای گوناگون ساختار روانی انسان مومن رخ می‌دهد: ۱٫ پیدایش حاجت (در صدر)، ۲٫ طلب و دعا (در قلب)، ۳٫ ظهور نیت (در قلب و نفوذ آن در صدر)، ۴٫ علم (در فکر)، ۵٫ اراده عمل (در عزم) و ۶٫ بروز خارجی عمل صالح (در قوه). بر این مبنا، عمل صالح همان نور ایمان است که تحت ولایت الهی در گذر از اجزای ساختاری روان، ظهورهای مختلفی می‌یابد تا آنجا که به صورت عمل بیرونی در قوای حرکتی انسان در عالم مادی بروز می‌یابد و باعث صعود انسان به مراتب عالی می‌شود.

کلمات کلیدی: قرآن، نظام، ولایت، عمل صالح