لایه‌ های معنایی – اخلاقی محبت در قرآن

نویسندگان: سمیه عمادی اندانی؛ اعظم پرچم

سطح مقاله: علمی پژوهشی

چکیده

واژه «محبت» یکی از کلیدی ­ترین واژه­ های اخلاقی قرآن کریم است. در این مقاله کوشش شده است لایه ­های معنایی محبت با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس کارکرد انواع سیاق مشخص شود و به این پرسش پاسخ داده شود که حوزه مفهوم محبت در قرآن چیست و شناخت لایه ­های معنایی چگونه در تبیین مفهوم محبت کمک می‌کند. این پژوهش با روش تحلیل محتوای آیات قرآن و قرینه ­های لفظی و حالی موجود در آیه (سیاق و روابط هم‌ نشینی)، لایه­ های مختلف محبّت را تحلیل کرده است.

بر اساس قراین لفظی و حالی آیات مرتبط با محبت و توجه به مراتب معنایی آن، روشن می­شود که از دیدگاه قرآن اساس آفرینش بر پایۀ محبت است و محبت رابطه ­ای دو طرفه­ بین خدا و بنده است که آغازگر آن خداوند است و انسان‌ها نیز به فراخور ظرفیت مختلفشان از محبت الهی به‌صورت‌های گوناگون بهره ­مند می­شوند. پیامبران بهره بالاتری از این محبت برده‌اند و مومنان زمانی می‌توانند محبت الهی را در خود افزایش دهند که دریابند غیر از خداوند معبود دیگری وجود ندارد و روح اخلاص در تمامی اعمال آنان حکم‌فرما شود و از فرستادگانش تبعیت کنند؛ چون ایشان مظهر اسمای الهی بر زمین­ند، در مقابل، خداوند نیز لغزش‌های احتمالی آنها را می‌بخشد و آنها را غریق رحمت و مغفرت خویش می‌کند؛ اما کافرین به‌علت تعلق خاطر به دنیا و اختصاص ‌ندادن محبت خود به خدا، خویشتن را از هدایت و رحمت الهی دور کرده ­اند و در دنیا و آخرت خسران‌ زده هستند.

واژگان کلیدی: معناشناسی ؛ سیاق؛ قراین؛ همنشینی؛ قرآن؛ محبت

لایه‌ های معنایی – اخلاقی محبت در قرآن