معناشناسی و ملاک‌ شناسی جدال احسن قرآنی

.

چکیده

قرآن کریم تکیه‌گاه نخست مباحث تربیت و تبلیغ است که در کنار حکمت، برهان و موعظه حسنه، اتخاذ روش جدال به نیکوترین وجه را به پیامبر و مؤمنان دستور داده است. در این مقاله تلاش شده است مفهوم و معیارهای جدال احسن با استفاده از مقدمات قرآنی و روایی روشن شود. در قرآن، جدال در معانی متنوعی ازجمله خصومت در گفتار، گفتگوی جانبدارانه، دفاع سرسختانه از باطل و مناظره برای مجاب‌ کردن خصم به‌کار رفته است. در کاربرد قرآنی، جدال به معنای رویارویی و کشمکش گفتاری است که به دو روش احسن و غیراحسن انجام می‌شود و تنها نوع احسن آن، مجاز است و آیات به آن سفارش کرده‌اند.

ازطرفی، با جمع‌بندی آیات و رهیافت‌های لغوی و تفسیری، جدال احسن قرآنی یا جدال به نیکوترین روش، نوعی از گفتگو میان مؤمنان و مخالفان است که بر انگیزه و هدف الهی، مقدمات صحیح و مقبول نزد دو طرف و روش‌های پسندیده و رعایت اخلاق نیکو به‌ویژه آداب مناظره متکی باشد. هرچند در آیات قرآنی و تفاسیر، بر هر دو موضوع روش صحیح و اخلاقی و محتوای حقانی جدال تأکید شده است، درمجموع، ضابطه اصلی و مهم‌ترین معیار جدال احسن مطلوب قرآن، اتخاذ شیوه‌های درست و برخورد نیکو و رعایت آداب مناظره هدفمند و منطقی است و بهره‌گیری از محتوای حق و صحیح – در عین اهمیت – معیار بعدی و در درجه دوم است.

واژگان کلیدی: جدل؛ جدال احسن ؛ قرآن؛ مناظره؛ مراء

.

موضوع مقاله: معناشناسی و ملاک‌ شناسی جدال احسن قرآنی

مجلات علوم قرآن و حدیث ؛ رده مقاله: مقالات علمی پژوهشی علوم قرآن و حدیث

.

نویسندگان مقاله معناشناسی و ملاک‌ شناسی جدال احسن قرآنی :

مصطفی عباسی مقدم؛ استادیار گروه علوم قرآن و حدیث – دانشگاه کاشان

محمد فلاح مرقی؛ کارشناسی ارشد گروه علوم قرآن و حدیث – دانشگاه کاشان

.

مهمترین مباحث مطرح شده در مقاله:

• معنای لغوی جدال احسن

• معنای اصطلاحی جدل و جدال

• وجوه جدال در قرآن کریم

• جدال از نظر مفسران

• جدال باطل در قرآن

• مفهوم جدال احسن در آیات قرآن

• تأکید قرآن بر روش جدال احسن

• نمونه‌های جدال احسن در آیات قرآن

• ویژگی‌های جدال احسن از نظر مفسران

• مختصات و ملاک‌های جدال احسن قرآنی

• ادله ملاک اصلی جدال احسن قرآنی

• رابطه جدال احسن با دعوت قرآنی

.

مقالات مرتبط با موضوع جدال احسن :

راهبردهای تقریب ادیان و مذاهب در سیره رضوی با تاکید بر مناظرات و احتجاجات

آسیب‌ شناسی و آسیب‌ زدایی «مراء» از منظر قرآن و روایات

جلوه‌ های بلاغی آیات گفتگو در سوره‌ اعراف

__________

دسترسی و دانلود مقالات علوم قرآن و حدیث در پایگاه اینترنتیمعارف نت

عنوان مقاله: معناشناسی و ملاک‌ شناسی جدال احسن قرآنی